Middagthee aan de Maduraweg 4, Taroetoeng 1930. Zo begon ik ooit een onderzoeksrapport over de albums van Machteld Honig in de collectie van het Rijksmuseum. De foto’s in het album gaven een leven in weelde weer, maar na de laatste zwarte bladzijden zat een later toegevoegde foto van een geborduurde merklap uit kamp Semarang. Via dit soort merklappen konden boodschappen worden doorgegeven met geborduurde teksten en afbeeldingen, soms met satirische humor, over het kamp-eten of over de verschrikkelijke kampcommandant. Garen was er niet, dus werden kleurige draden uit zomen van jurken en rokken gebruikt om de teksten te borduren. Zo’n zelfde soort merklap ligt momenteel in de vitrine van de semi-permanente tentoonstelling ONS LAND. En ik weet dat ook hier onder de kleurige borduurdraden een verhaal zit van verdriet, wanhoop, angst, onzekerheid. En overleving, hoop, liefde en humor.

Het verhaal achter een foto of object

Als cultureel antropoloog met een specialisme in het conserveren en beheren van visuele collecties zijn zulke albums en objecten een voorbeeld van hoe belangrijk het is om decennia aan beeldmateriaal in je collectie te hebben: 1 foto (of 1 object) kan al een context laten zien, een verhaal vertellen en daardoor gedeeld worden. Met een zo breed mogelijk publiek en met toekomstige generaties.

Die ene toegevoegde foto aan een album vol rijkdom, privileges en geluksmomenten leidde tot zoveel vragen: wat is er gebeurd, wanneer, waarom, met wie en waar? In de hoop een verhaal, een context te vinden. Te verklaren hoe de merklap uiteindelijk aan de inboedel kon worden toegevoegd van dat mooie leven in weelde. Ik ben onderzoek gaan doen om tot een invulling van dat verhaal te komen. En zo het album een context te geven, evenals het losse object ‘merklap uit het kamp’ meer betekenis en verhaal te kunnen geven.

Eenzelfde soort taak ben ik per 1 september jl. gaan doen voor de fotocollecties van Museum Maluku, om meer overzicht en inzicht in al ons beeldmateriaal te krijgen. Zodat we het uiteindelijk, met toestemming, kunnen delen met jou en met iedereen die geïnteresseerd is.

Het openen van een nieuw album vol foto’s is als het begin van een lange reis

Dit verhaal achter het object en het levensverhaal achter een fotocollectie is waar ik me zo graag mee bezig hou. Maar het kan niet zonder een goed systeem, zonder nauwkeurig collectiebeheer. Het openen van een nieuw album vol foto’s is als het begin van een lange reis: je zorgt eerst dat alles voor vertrek goed op orde is en de belangrijkste zaken geregeld zijn. Je zorgt dat de fotocollectie veilig staat, voor langere tijd verzorgd en bewaard wordt (denk aan klimaatbeheersing, niet teveel licht, zuurvrij verpakkingsmateriaal). Dat de foto’s goed beschreven en geregistreerd in een online systeem komen te staan, zodat iedereen, nu en in de toekomst, het altijd terug zal kunnen vinden. Om uiteindelijk voor iedereen bereikbare, levendige beelden te kunnen worden waar een ander zich in kan herkennen, waar een verhaal mee uitgedragen kan worden. Waar je over in gesprek kan gaan of juist stil bij kan worden. Samen stil. Inzicht in het verleden geeft kennis en verbinding in het heden en voor de toekomst. Het is een bekend psychologisch riedeltje, maar in mijn gezellige, inspirerende wereld van collectiebeheer en conservering is het belangrijker dan ooit. Zo wordt elke collectie een schatkist aan verhalen, binnen het museum en daarbuiten, wereldwijd. Een bron voor ‘storytelling’ in de meest brede zin van het woord, waar Museum Maluku zo’n belangrijke rol in speelt.

Op de 3e etage van Museum Depot Rotterdam

Middagthee aan de Metaalhof 3, Museum Depot Rotterdam, oktober 2023. Ik sta op de 3e etage in een gebouw dat het midden houdt tussen het vroegere Efteling-Spookslot en een enorme parkeergarage. Koel, keurig geklimatiseerd en pikdonker met het oog op de conservering van grote museumcollecties. Een soort Night at the Museum. Blijf rustig doorademen. Lange gangen, stalen hekken, TL-buizen in de gangpaden (als je de schakelaars weet te vinden) en pikdonkere catacomben. Af en toe schrik ik me een hartverzakking en staren wat oogjes me toe vanachter de hekken en uit de coulissen: je bent aangekomen bij de maskers, daar volgen de schilden en beelden van het Wereldmuseum. Ik sta in m’n eentje in ons collectiegedeelte van het depot en verzamel die dagen alle huisraad, textiel en militaire kleding voor Hoofd Collectiebeheer Huib Akihary, om te worden toegevoegd aan de nieuwe tentoonstelling ‘Uitgepakt: Van kist naar kast’. Elke doos, elk object wat ik van de planken haal geef ik een stille groet en gaat door mijn handen, met respect. Het huis waar het ooit ‘thuis’ was is niet meer, is nu een herinnering, maar het object gaat weer bijdragen aan een zichtbaar levensverhaal. Aan inzicht, overzicht, herinneringen ophalen en een verhaal om te delen met je en ieder die het wil zien.

Zo wordt een scheepskist een schatkist. Eerst losse objecten, maar nu in een realistische weergave van een woonvertrek in een barak, zoals het toen was begin jaren ‘50. Ik registreer het object, hou de standplaatsen bij en verzorg het voor vertrek naar Sophiahof in Den Haag. In de week daarop assisteer ik Huib en pak muntjes in voor het offerschaaltje (piring natzar), pakken we de militaire kleding en huisraad uit en zoom ik nog wat gordijnen om. Ik pas objectstandplaatsen aan in ons systeem en label de objecten, subtiel zodat de bezoekers het amper opvalt. Ook dat is nu even deel van mijn werk, wat veel voldoening en plezier geeft, maar me soms ook ontroerd en stil maakt. Ik heb veel bewondering voor al het harde werk van ons Hoofd Collectiebeheer en alle medewerkers -ook vrijwillig- die hun eigen onmisbare bijdrage geven. Mijn werk aan de fotocollectie is pas begonnen, maar het zal hopelijk de basis zijn voor vele ‘nieuwe reizen’ en uitgepakte fotocollecties. We hebben een rijkdom aan materiaal, van beeld en geluid tot objecten en boeken, om op in te zoomen. En om kastenvol aan verhalen mee in te gaan richten in de toekomst. Je mag altijd mee. We keep you posted! 

Esther de Graaf
Medewerker Fotocollecties (en tijdelijk assistent-conservator)

Nu te zien: Uitgepakt

Lees meer

Maluku Shorts

Lees meer

Vanaf zaterdag 28 oktober 2023 brengen we opnieuw een deel van de schatten uit de museumcollectie tot leven in de twee wisselexpositieruimtes van Museum Sophiahof. Conservator Huib Akihary en vrijwilligers zijn druk bezig met de opbouw van de nieuwe expositie Uitgepakt: Van kist naar kast. 

Uitgepakt: Van kist naar kast

Aan het begin van dit jaar presenteerden we met trots al een aantal museale topstukken in de expositie ‘Afgestoft, membuka tambo lama‘. Nu is het tijd voor ‘Afgestoft 2.0’, waarin we nog een stap verder gaan. Deze nieuwe tentoonstelling wordt deels als installatie gepresenteerd en plaatst de overtocht van Molukkers naar Nederland en hun leven in de woonoorden centraal in de jaren na de aankomst in 1951. Een bijzondere toevoeging aan deze expositie komt van de getalenteerde Molukse kunstenaar en onderzoeker Finn Maätita.

Het opbouwen van de installatie en inrichten van de ruimtes zijn in volle gang. Vanaf zaterdag 28 oktober 2023 is de nieuwe wisselexpositie te bezoeken. Kom je dan langs? 

VACATURE SOCIAL MEDIA & COMMUNITY MANAGER

Lees meer

Maluku Shorts

Lees meer

Op zondag 29 oktober 2023 van 14:00 tot 16:00 uur werd er een gloednieuwe uitzending van Molukse Dialogen opgenomen in Museum Sophiahof. Deze derde editie van Molukse Dialogen voerde als overkoepelend thema kennisoverdracht van de Molukse cultuur. Hosts Joaniek Vreeswijk en Uriël Matahelumual gingen de dialoog aan met inspirerende sprekers.

Kennisoverdracht over de Molukse cultuur

Waar haal je je kennis/informatie vandaan? Deze derde editie draait om het overdragen van kennis over de Molukse cultuur. We doken in thema’s als taal (Moluks Maleis/bahasa tanah), adat isti adat, (de)koloniale geschiedenis en verschillende Molukse verwantschapsstructuren. Noreen Tatuhey (ademcoach), Yopie Abraham (kunstenaar), Kaja Sariwating (bestuurskundige en founder MOZA), Desley Mooij (community builder en communicatie professional), Gloria Lappya (schrijver), Matheus Pattinasarany (manager North Art Label), Tamara Soukotta (PhD onderzoeker), Jamie Schaduw (founder Totaal Moluks), Gayle Mahulette (ondernemer en Nederlands kampioen badminton) en Rio Lekatompessy (artist-projectmanager en podcastmaker Molukse Takkie) schoven aan voor een diepgaande dialoog. Zangeres Moisha Matahelumual zorgde voor een geweldig intermezzo.

De eerste ronde werd gepresenteerd in het Nederlands. De tweede ronde, geleid door Tamara Soukotta, vond in het Engels plaats. De livestream is terug te kijken via het Youtube-kanaal van Molukse Dialogen.

Maluku Shorts

Lees meer

Vacature Social Media & Community Manager

Lees meer

Op donderdag 9 november 2023 verwelkomen Totaal Moluks en Museum Maluku je graag bij Maluku Shorts, een avond vol unieke korte filmvertoningen rechtstreeks vanuit Maluku. Laat je meenemen naar prachtige locaties als Piliana op Seram en het bruisende Ambon. Tijdens deze unieke avond vertonen we ook exclusief de film ‘Mimpi di ujung senja’: een film over een jonge man genaamd Pa’a uit Kisar nabij Oost-Timor. Na de films gaan we met Jamie Schaduw van Totaal Moluks in gesprek: Welke invloed hebben nieuwe media op cultuur- en taaloverdracht? 

Voor Molukse diaspora in Nederland is cultuur- en taaloverdracht altijd een uitdaging geweest. Woon je bijvoorbeeld in een Molukse wijk, dan krijg je hier waarschijnlijk het meeste van mee. Groei je op in de stad, dan moet je het hebben van de momenten met je familie of als je naar een Molukse pesta gaat. Maar met de gigantische invloed van nieuwe media, vindt cultuur- en taaloverdracht ook plaats op je smartphone. Vooral als er steeds meer media te zien zijn uit Nederland én Maluku.

3 filmvertoningen

Bij Maluku Shorts gaan we kijken naar drie korte films, variërend van 15 tot 17 minuten, die gemaakt zijn door jonge winnaars van het AMGPM Short Film Festival in Ambon. De verhalen nemen ons mee naar Piliana op Seram, Ambon en Kisar nabij Oost-Timor.

1. Ninivala (winnaar categorie Best Film)
Ninivala is een heilige en mythische waterbron gelegen in het dorp Piliana, in het oosten van Seram. De korte film Ninivala vertelt over het belang van de balans bij het behoud van de lokale cultuur en wijsheid met de ontwikkeling van toeristische bestemmingen om de lokale economie te stimuleren.

2. Mimpi di ujung Senja (winnaar categorie Best Director)
Een film die gaat over een jonge man genaamd Pa’a afkomstig uit Kisar (nabij Oost-Timor). Hij heeft net de middelbare school afgerond, maar vanwege beperkte middelen heeft hij de voortzetting van zijn studie uitgesteld. Hij besluit voorlopig op Kisar te blijven om te helpen bij het hoeden van de schapen van zijn vader. Mimpi di ujung Senja is exclusief te zien tijdens Maluku Shorts. 

3. Sodara seng sedarah (winnaar categorie Best Actor)
Een film die vertelt over het leven van twee broers die voor school in Ambon wonen, ver van hun ouders in Welora op het eiland Dawera (Maluku Barat Daya). De oudste van de twee dealt met zorgen en problemen die hij liever voor zijn ouders verbergt. De Molukse levensfilosofie ‘Hidup orang basudara’ wordt tevens op een mooie manier meegegeven in deze korte film.

PROGRAMMA & TICKETS 

De avond wordt gehost door Museum Maluku in samenwerking met Totaal Moluks. We trappen de avond af met de 3 korte films. Vervolgens duiken we met Jamie Schaduw, de oprichter van Totaal Moluks, in de impact van nieuwe media op de overdracht van cultuur en taal.

Locatie: Museum Sophiahof, Den Haag 
Tijd: 19:30 – 21:30 uur 

Een ticket kost € 15,00. Tot donderdag 9 november 2023!

Werkbezoek Molukken

Lees meer

Vacature Social Media & Community Manager

Lees meer

Museum Maluku is met trots een toegewijde samenwerkingspartner van Totaal Moluks en en deelt dan ook graag dat Totaal Moluks per oktober 2023 officieel van start gaat met een grootschalig taalproject Moluks-Maleis. Oprichter Jamie Schaduw wil met een app en nieuwe media op grote schaal content beschikbaar stellen voor iedereen die behoefte heeft aan meer verdieping en kennis via taal.

Totaal Moluks

Totaal Moluks is een organisatie die als doel heeft om Moluks-Maleis, Molukse streektalen en dialecten vast te leggen als immaterieel Moluks cultureel erfgoed. Onlangs heeft de organisatie twee subsidieaanvragen toegekend gekregen van het Cultuurloket DigitALL en Vfonds via de regeling ‘Houd je erfgoed in leven’. Dit maakt het mede mogelijk om het omvangrijke taalproject ‘Heling door de herbeleving van het Moluks-Maleis’ te realiseren. De resultaten van een onderzoek over Molukse taal en cultuur in de gemeenschap en experimenten op sociale media, zijn een belangrijk onderdeel geweest van de onderbouwing van het projectplan.

“Taal was voor mij de sleutel tot een compleet nieuw Moluks cultureel referentiekader”

Oprichter Jamie Schaduw reageert opgelucht: “Een nieuwe organisatie opzetten en een onderwerp als taal aanhalen, kun je niet doen zonder goede onderbouwing en samenwerkingen. Als tiener worstelde ik met mijn bi-culturele achtergrond, totdat ik voor een langere tijd bij mijn familie woonde op Ambon. Taal was voor mij de sleutel tot een compleet nieuw Moluks cultureel referentiekader. Een verrijking van mijn leven, zonder alle trauma’s en beladenheid van onze aankomstgeschiedenis hier in Nederland. Met een app en nieuwe media kunnen we straks op grote schaal content beschikbaar maken voor iedereen die behoefte heeft aan meer verdieping en kennis via taal.”

Samenwerkingspartners

Museum Maluku is een van de samenwerkingspartners voor het project. Henry Timisela, directeur van het museum, is enthousiast over het project: “Het belang van effectieve communicatie kan niet genoeg benadrukt worden, vooral als het gaat om het versterken van de band tussen de Molukse gemeenschappen hier in Nederland en onze broeders en zusters op de Molukken. Een vlotte communicatie legt de fundering voor wederzijds begrip en verbondenheid. Door middel van taal kunnen we bruggen bouwen en ons erfgoed met anderen delen, en dit project zal ons helpen die communicatie te versterken.”

Andere partners van het project zijn: podcast Molukse Takkie, online magazine MOZA en taalplatform Bahasa Basudara. Het project start in oktober en het doel is om na ongeveer 6 maanden live te gaan. De lancering zal plaatsvinden in samenwerking met Museum Maluku. Voor een impressie bekijk Totaal Moluks op Instagram en TikTok.

Molukkers in Beeld & Geluid

Read more

Collectie

Read more

Op vrijdag 29 september 2023 organiseren wij samen met Moluccan Archive en Beeld & Geluid een unieke avond vol Moluks AV-materiaal en erfgoed. Onder de titel ‘Molukkers in Beeld & Geluid’ duik je in de geschiedenis en cultuur van de Molukse gemeenschap. Laat je inspireren door historische foto’s van het ‘Moluccan Archive’ en ontdek het belang van persoonlijke foto- en filmarchieven. Mis dit bijzondere evenement niet en reserveer je plek voor deze betoverende avond vol beelden en verhalen.

Molukkers in Beeld & Geluid

Deze spraakmakende avond biedt een diepgaande inkijk in het rijke erfgoed van de Molukse gemeenschap door middel van audiovisueel materiaal, historische foto’s en persoonlijke filmarchieven. Het evenement is geïnspireerd door het succesvolle initiatief van Talita Talaksuru, de Molukse studente achter het Instagramaccount ‘Moluccan Archive‘, waar historische foto’s uit diverse collecties en beeldbanken op bijzonder enthousiaste reacties van de Molukse gemeenschap konden rekenen.

Tijdens ‘Molukkers in Beeld & Geluid’ onderzoeken we het belang van het delen van persoonlijke foto- en filmarchieven binnen de Molukse gemeenschap. Bovendien laten we zien hoe Moluks AV-materiaal van de jaren 1950 tot 1970, dat veelal bekend is van het Polygoon nieuws, heeft bijgedragen aan het vastleggen van de gemeenschapsgeschiedenis. Maar daar blijft het niet bij. Onze avond gaat verder door te laten zien dat de Molukse gemeenschap vanaf de jaren 70 ook zelf hun beeldmateriaal heeft gecreëerd, wat een krachtige narratieve toevoeging vormt aan de geschiedenis.

Programma & tickets 

De avond wordt gehost door Jefta Pattikawa (Verloren Banden). Hij gaat in gesprek met verschillende gasten over het belang van AV-materiaal binnen de Molukse gemeenschap. En wat is deze avond zonder het daadwerkelijk bekijken van Moluks beeldmateriaal? Molukkers in Beeld & Geluid wordt een unieke avond vol betoverende beelden en verhalen, waarbij jij als bezoeker wordt meegenomen op een reis door de tijd en cultuur van de Molukse gemeenschap.

Locatie: Beeld & Geluid, Den Haag 
Tijd: 19:00 – 21:00 uur 

Een ticket kost € 5,00, inclusief drankje. Tot vrijdag 29 september!

Ons Land

Lees meer

Plan je bezoek

Plan je bezoek

Zaterdag 17 juni 2023 werden de resultaten van archeologieproject ‘Wyldemerck: Samen zoeken naar barakken in de bossen’ gepresenteerd in Museum Sophiahof. Na een bijzondere periode van onderzoek met veldinspecties en opgravingen kwamen deelnemers, oud-bewoners en geïnteresseerden van (project) Wyldemerck bijeen voor een feestelijke afsluiting met muziek en dans. 

Eindrapport Wyldemerck

Op deze zonnige zaterdag werd het eindrapport van het unieke archeologieproject Wyldemerck gepresenteerd. Een project waarin oud-bewoners op verzoek van Staatsbosbeheer (SBB) zelf onderzoek deden naar hun voormalige woonoord nabij Balk in Friesland. Het rapport bevat resultaten en een advies aan Staatsbosbeheer, geschreven door Jobbe Wijnen en Marjolijn Kok van Moluks Erfgoed en de deelnemers. Een exemplaar werd officieel overhandigd aan Bram Verhave, adviseur landschap en cultuurhistorie van Staatsbosbeheer. Naast Staatsbosbeheer ontving ook Arjan de Zeeuw (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) en Dorien Haagsma (beleidsadviseur gemeente De Fryske Marren) een gedrukte versie van het rapport. Benieuwd naar het eindrapport? Het rapport is openbaar en online beschikbaar. 

Programma

Meer dan 200 gasten uit alle hoeken van Nederland kwamen voor deze feestelijke afsluiting van project Wyldemerck naar Den Haag. Eregasten Bram Verhave, Arjan de Zeeuw en Dorien Haagsma werden bij binnenkomst begeleid door cakalele-groep van Hadrad. De dag werd gevuld met lovende woorden van zowel deelnemers als verschillende (ere)gasten, een voordracht van een kleinzoon van een oud-bewoner uit voormalig woonoord Wyldemerck, performances van dansgroepen Hadrad en Dana Dana en een muziekoptreden van Warisan Maluku. Na de eindpresentatie was het tijd om samen te zijn en herinneringen op te halen. Fotograaf Kaja Sariwating legde de dag vast. 

Jobbe Wijnen en Marjolein Kok over project Wyldemerck: “Wij zijn als coördinatoren erg gelukkig met hoe het project is gelopen. Bijna alle winden zaten dit project in de rug, zo lijkt het wel, van financiering en uitvoering, tot de Grote Archeologieprijs, de vermelding in de Kamerbrief van Uslu en hoe de deelnemers uiteindelijk zelf met het project aan de haal gingen. Dat is allemaal mede dankzij uw hulp mogelijk geworden en daar zijn we dan ook zeer dankbaar voor.” 

Vervolg project Wyldemerck?

Een kerngroep van deelnemers heeft aangegeven dat zij deze feestelijke afsluiting niet zien als het einde van project Wyldemerck: het is juist het begin. Op eigen initiatief zijn zij al met een vervolg gestart waarbij de Molukse vrouwen bijeen komen en hun verhalen worden vastgelegd. Daarnaast houden zij contact met Staatsbosbeheer omtrent de herinrichting van de Wyldemerck. Museum Maluku zal daarin adviseren. 

Bekijk hieronder een videoverslag van de dag. 

Lees meer

Lees meer

Herken jij je familieverhalen niet terug bij de jaarlijkse herdenking? Of wil je beter inzicht krijgen in het oorlogsverleden? Een dag na de capitulatie van Japan, op 16 augustus, was vrijheid voor niemand meer vanzelfsprekend in de voormalige kolonie. Daarom nodigen wij, het Indisch Herinneringscentrum en Museum Maluku, jou uit om woensdag 16 augustus 2023 gezamenlijk te herdenken, met een uniek en veelzijdig programma dat een stem geeft aan diverse perspectieven en ervaringen.

Op 15 augustus 1945 capituleerde Japan. In Nederland herdenken we op die datum alle slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in voormalig Nederlands-Indië. De verhalen, ervaringen en getuigenissen van die oorlog en de nasleep ervan hebben tot op de dag van vandaag invloed op velen die een band hebben met het verleden van Nederland en Indonesië. Om meer diversiteit en verschillende perspectieven toe te voegen aan de herdenking van het einde van de Tweede Wereldoorlog, slaan Museum Maluku en Het Indisch Herinneringscentrum in Den Haag dit jaar de handen ineen voor een bijzonder programma rondom 15 augustus.

Verlangen naar vrijheid

Laten we beginnen met de datum. Op 16 augustus 1945, een dag na de overgave, ontstond er in de voormalige kolonie een verlangen naar vrijheid. Deze dag markeerde het begin van alle veranderingen die daarop volgden. Hoewel velen denken dat de oorlog voorbij was op 15 augustus, was dat niet helemaal het geval. 16 augustus is een belangrijke dag die echter nog geen deel uitmaakt van de herdenkingscultuur in Nederland.

Na 16 augustus ging men voornamelijk op zoek naar vrijheid. Het ging niet alleen om vrijheid na de Japanse bezetting, maar ook om het bevrijden van onderdrukking, kolonialisme en vrijheid om te zijn wie je wilt zijn. Veel Nederlanders, Indo-Europeanen en anderen die vóór de Japanse bezetting de koloniale samenleving domineerden, werden na 16 augustus bedreigd en vermoord tijdens de Bersiap-periode. Ook Chinezen, Molukkers en anderen die voor Nederland werkten, werden als collaborateurs verdacht en liepen gevaar. Jonge Indonesiërs van diverse achtergronden waren op zoek naar vrijheid. Na 16 augustus was vrijheid echter geen vanzelfsprekendheid meer.

Programma

Samen met jou willen wij deze geschiedenis belichten en herdenken. Niet alleen op 15 augustus, maar juist óók op 16 augustus: een stem geven aan alle verschillende perspectieven en ervaringen. Door samen te komen en te luisteren, kunnen we begrip en verbondenheid creëren. Op deze inspirerende avond gaan wij in gesprek met o.a. Lara Nuberg, Bruce Siemens, Charissa Leiwakabessy, Pris Roos, Jason Keizer, Tieka Masfar en Nona Luca. 

Tickets 

Zien wij jou woensdag 16 augustus 2023 in Museum Sophiahof?

public prog.

Lees meer

collectie

Lees meer