11 juni 1977. De Punt. Even voor vijf uur in de ochtend. 60 personen zitten in de trein: 9 Molukse actievoerders en 51 reizigers. De stilte van de vroege zaterdagochtend wordt plotseling wreed verstoord. 6 starfighters van de Koninklijke Luchtmacht vliegen met bulderend geluid rakelings over de trein. Een spervuur van kogels. De Bijzondere Bijstandseenheid (BBE) begint met de beschieting. Mariniers bestormen de trein. Na 19 dagen besluit de Nederlandse regering in te grijpen en met geweld een einde te maken aan de treinkaping. Die was eerder op 23 mei begonnen toen 9 Molukse actievoerders de intercity van Assen naar Groningen kaapten ter hoogte van het dorpje De Punt. Bij de beëindiging van de treinkaping komen 8 personen om het leven waarvan 6 Molukse actievoerders. 

Museum Maluku staat vandaag stil bij de gebeurtenissen van 11 juni 1977 met het tonen van een aantal objecten uit de eigen museale collectie en van twee objecten die nu te zien zijn bij collega musea. 

Koffiekan 

Museum Maluku heeft in de collectie een ronde oranje hardplastic koffiekan met witte schroefdop. De koffiekan van 30cm hoog en diameter van 16cm heeft drie inslaggaten. Twee links van een groot etiket en een aan de achterkant rechts. Op het etiket staat met grote blokletters geschreven: Treinstel 747 – 11 juni 1977 ,,De Punt” en eronder de naam T.S. J.C.J. Hoogenboom. Onderaan het etiket staat gedrukt Compagnie Internationale des Wagons-Lits et du Tourisme. Deze koffiekan met kogelgaten is in de trein teruggevonden en geschonken aan het museum. Onduidelijk is echter hoe deze koffiekan in de trein is gekomen. J.C.H. Hoogenboom was hoogstwaarschijnlijk de eigenaar van de koffiekan. Was hij werkzaam bij de NS? Was hij de machinist of was hij de treinconducteur die eerder zijn vrijgelaten en de koffiekan moest achterlaten?  

Kogelgaten in raamkozijn 

Sinds 2000 heeft het museum een kogel en een stukje metalen profiel van het treinkozijn van treinstel 747. In het profiel zijn duidelijk twee kogelgaten te zien veroorzaakt door hetzelfde kaliber kogel waarvan het museum ook een exemplaar heeft. Beide objecten zijn geschonken door een particulier. 

Koersbord 

De expositie Menyala, de buitengewone geschiedenis van d Molukkers in Drenthe die tot en met 1 oktober in het Drents Museum in Assen te zien is, toont ook een object met kogelgaten als stille getuige van de beschieting en bestorming van de trein bij De Punt. Het is een zogenaamd koersbord van de intercity Assen-Groningen dat bij de kop van de trein was gemonteerd. Een koersbord gaf vroeger aan van waar naar waar de trein reed. Het koersbord is van metaal, blauw geschilderd met in geel de opdruk Groningen. Het koersbord is een bruikleen van het Mariniersmuseum in Rotterdam. 

RMS-vlag 

Het Mariniersmuseum in Rotterdam is ook in bezit van de RMS-vlag die gewapperd heeft op de kop van de trein. De vlag is gemaakt van aan elkaar gemaakte handdoeken in de kleuren blauw, wit, groen en rood. De vlag en vlaggenstok is evenals het koersbord na de bestorming van de trein meegenomen door de mariniers en via Defensie terechtgekomen bij het Mariniersmuseum in Rotterdam. De vlag wordt daar al enkele jaren tentoongesteld om het verhaal van de bestorming van de trein vanuit het perspectief van de mariniers te vertellen. Nieuw en bijzonder is dat het Mariniersmuseum de presentatie van de vlag vernieuwd heeft en ook het Molukse perspectief nu toont en laat horen. Museum Maluku heeft daarin geadviseerd.  

Defensie claimt eigenaar te zijn van de RMS-vlag die door Mariniers als buit is meegenomen. Van Molukse zijde wordt de vlag teruggeëist. Getouwtrek om het eigendomsrecht en mogelijk zelfs langdurige rechtszaken in het verschiet is pijnlijk en frustrerend voor alle partijen. Museum Maluku heeft daarom ook voorgesteld om de RMS-vlag te zien als een museaal object en de strijdvraag om het eigendomsrecht om te zetten naar een gemeenschappelijk beheer door zowel het Mariniersmuseum als Museum Maluku. Hoewel de directie van het Mariniersmuseum hier positief tegenover staat, ligt ons voorstel nog te gevoelig op bestuurlijk en departementaal niveau.

Ons Land 

Tot slot zijn in de semipermanente expositie ONS LAND – dekolonisatie, generaties, verhalen die door Museum Maluku i.s.m. het Indisch Herinneringscentrum is gemaakt, ook beelden te zien en te horen van de trein bij de Punt. Geluid van de starfighters, beelden van de trein met de RMS-vlag en een portret van Junus Ririmasse, één van de actievoerders van de Punt, die op 9 september 2021 overleed. 

Hoofdconservator
Huib Akihary 

Laatste berichten

Na anderhalve maand bezig te zijn geweest met het schoonmaken van Moluks erfgoed, zijn wij ons bij Museum Maluku aan het voorbereiden om de volgende grote stap te maken in ons herwaarderingsproces. Het overgrote deel van de museale objecten heeft inmiddels een geregistreerde standplaats in het depot gekregen, waardoor alles goed teruggevonden kan worden en er een goed overzicht is van de waardevolle objecten die we daadwerkelijk in onze collectie hebben. Wat houdt de volgende stap die we als museum willen maken in en met welke werkzaamheden vervolgen wij ons proces om de collectie van Museum Maluku en het museale Molukse erfgoed nieuw leven in te blazen?

Wat zijn de volgende stappen?

De uitgepakte collectie bestaan voor een groot deel uit vergelijkbare objecten of doublures. Zo hebben wij ca. 50 hutkoffers en legerkisten, 17 bedframes uit de woonoordperiode en negen traditionele salawaku’s (schilden), maar ook één traporgel, één angklung (muziekinstrument) en één Russisch geweer. Desalniettemin, vertelt elk object een eigen verhaal en heeft elk object haar eigen route gevonden naar Museum Maluku. Deze objecten en bijbehorende verhalen moeten onderzocht worden om te kijken hoe zij een toevoeging kunnen zijn aan de visie en het narratief wat Museum Maluku wilt uitdragen. Aan ons de taak om te besluiten wat deze visie inhoudt en hoe de collectie daarop aangepast kan worden. Hebben wij 50 hutkoffers en 17 bedframes nodig om Molukse verhalen te vertellen? En in hoeverre heeft een Russisch geweer een link met Molukse verhalen? Aan de ene kant lijkt 50 of 17 wat veel, is de connectie Rusland-Maluku ver te zoeken en kan een deel van de objecten dus teruggegeven worden aan de schenkers, aan de andere kant ligt de kracht van het verhaal misschien juist in de hoeveelheid en brede diversiteit aan objecten. 

Kortom, wij staan bij Museum Maluku voor een aantal lastige vraagstukken waarvan de antwoorden een belangrijke stap voor de toekomst van het museum vormen. Hoe zorgen wij ervoor dat de diversiteit aan Molukse narratieven uitgedragen en verteld worden in de visie van ons museum? Welke museale objecten en bijbehorende verhalen horen daarbij en welke kunnen teruggegeven worden aan de schenkers? Lijkt het je leuk om objecten te registreren en een helpende hand te zijn in het vervolgonderzoek? Meld je dan aan als vrijwilliger via collectie@museum-maluku.nl en denk mee over de toekomst en visie van Museum Maluku. 

Reïnda Hully 
Junior Conservator

Op maandagen tussen de archiefcollectie

Lees meer

Cold turkey in het depot

Lees meer

Hallo! Ik zal mij eerst even voorstellen: Mijn naam is Caro Matulessya, ik ben geboren en getogen in de buurt van Arnhem maar woon nu onder Utrecht. Ik werk al een aantal jaar als Archivaris bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) in Amsterdam en heb daar dan ook voor gestudeerd waardoor ik officieel de titels erfgoedprofessional en archivaris draag. Op de afdeling data & collecties van het IISG houd ik mij bezig met alles wat met archiefverwerking te maken heeft. Het klinkt misschien niet heel spannend, maar saai is het zeker niet! Vooral als je jouw expertise in kan zetten ten behoeve van je eigen community, wat mij brengt bij wat ik doe als vrijwilliger bij Museum Maluku.

Met plezier tussen het archief

Vorig jaar kwam ik via het erfgoed netwerk in contact met het museum over de collectie. Met in het bijzonder de archiefcollectie die eind vorig jaar naar de Piekstraat in Rotterdam werd verhuisd. Omdat ik zelf (deels) Molukse roots heb, stond ik natuurlijk te popelen om mijn hulp aan te bieden. Mits ze die nodig zouden hebben. Gelukkig was dit het geval en zo geschiedde ben ik (bijna) iedere maandag met plezier tussen de archiefcollectie van het museum te vinden!

Om een beeld te kunnen schetsen van wat ik nou op zo’n maandag precies doe, zal ik toch eerst wat moeten uitleggen over wat archief nou precies is en waarom het zo belangrijk is dat dit toegankelijk wordt gemaakt voor iedereen.

Wat is ‘archief’?

Archief heeft door de jaren heen meerdere definities gekend die zowel geheel kunnen verschillen als met elkaar overlappen. Binnen het werkveld kan de vraag ‘wat is archief’ alleen al hele discussies opgooien, wat voor de professional natuurlijk heel interessant is, maar voor een gebruiker wat minder. Ik zal jullie daarom ook de grotere discussie besparen en mij beperken tot de definitie die ik het relevantst vind voor de archieven van Museum Maluku. Om archief goed te kunnen gebruiken, moet je namelijk wel begrijpen wat archief kan zijn en wat archief kan doen. Archief is documentair materiaal dat is gecreëerd, ontvangen, gebruikt en/of bewaard door een persoon, familie, organisatie, overheid of andere entiteit bij het uitvoeren van hun dagelijkse werk en/of leven. Dit materiaal is bewaard omdat het waarde heeft als bewijs van en/of informatie over activiteiten en gebeurtenissen.

Naast de bovenstaande waarde als bewijs, heeft archief ook andere functies: archief kan bijvoorbeeld functioneren als kennisbron of historische bron maar kan ook emoties opwekken, herkenning en representatie teweegbrengen of als geheugen functioneren. Dit laatste kan vooral van toepassing zijn bij archieven die afkomstig zijn uit of van ‘communities’ (zoals die van ons). Met een archief of collectie van archieven kan een community er bijvoorbeeld voor zorgen dat volgende generaties terug kunnen grijpen op als het ware een ‘collectief geheugen’ waardoor gevoelens van representatie en verbintenis tot stand komen. Hiervoor moet je wel kunnen begrijpen in welke context je een archief kan of eigenlijk moet plaatsen. De context van een archief en zijn originele orde zijn logisch en vanzelfsprekend voor de archiefvormer zelf omdat deze zelf het proces heeft meegemaakt. Dit is echter minder vanzelfsprekend voor een gebruiker die niets of weinig af weet van de archiefvormer of de situatie waarin het archief is ontstaan. Daarom wordt archief door archivarissen verwerkt, geordend en voorzien van extra informatie die deze context zoveel mogelijk kan geven. Die extra informatie noemen we metadata. Metadata betekent simpelweg data over data. Hier kan je denken aan naam van de maker van een stuk, land of stad waar het stuk over gaat, jaartallen van creatie, of een titel van de map waarin brieven zaten opgeborgen maar waarvan de map zelf niet bewaard is gebleven. Ga zo maar door. Al deze metadata wordt toegevoegd zodat iedereen als het ware met ‘dezelfde bril’ oftewel dezelfde context naar de inhoud van de archiefstukken kan kijken.

In de praktijk

Dit zegt natuurlijk niets over interpretatie van het archief. Hoe je de inhoud interpreteert mag je geheel zelf bepalen want dat wordt door deze verwerking juist mogelijk gemaakt. Wanneer een archief verwerkt is, spreken we van een toegankelijk archief en dat is wat ik in theorie doe voor de archieven van Museum Maluku! In de praktijk betekent het dat ik veel documenten doorga en constant uit probeer te zoeken waarom bepaalde documenten bij elkaar liggen, wat het doel van de documenten was en wanneer in welke context deze door de archiefvormer gemaakt, gebruikt, verzameld of ontvangen zijn. Omdat ik ook nog eens een archivaris ben die onderdeel uitmaakt van de community waarover de archieven gaan, voelt mijn werk extra betekenisvol en hoop ik het mogelijk te maken voor de komende generaties van onze community om een of meerdere van de voorgenoemde functies uit de archieven te halen!

Caro Matulessya
Data & Collections Archivist
Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis

Vrijwilliger Donateursadministratie gezocht

Klik hier

Column: Tambah saja

Lees meer

“Cold turkey”, dacht ik toen de paradijsvogel uit onze museumcollectie op -20 °C de diepvriezer inging voor twee weken. Waar gaat dit over zul je nu zeker denken. Invriezen daar gaat het over, een specifieke behandeling die toegepast wordt in de conservering van museumobjecten. Museum Maluku is volop bezig met de zorg en het beheer van de collectie. Eerder in januari berichtte ik dat de collectie vanuit de opslag in Alblasserdam naar onze twee nieuwe depots in Rotterdam gebracht zou worden. Dat was het moment dat het museum zou beginnen met het uitpakken en afstoffen van de collectie. Hier volgt een kort verslag hoe dat gegaan is. 

Zuurstofvrije behandeling 

Katoenen kleding, houten beeldjes, vlechtwerk en opgezette beesten bestaan uit organisch materiaal wat kwetsbaar is voor vocht, stof en groei van micro-organismen en schimmels. Bij een eerste check van de collectie in de opslag van Alblasserdam (vorig jaar) zagen we bij enkele objecten schimmel, sporen en insectenlarven. Een reden om de hele collectie, bestaande uit organisch materiaal, te laten behandelen door ze eenvoudigweg een aantal weken op te bergen in een zuurstofvrije kamer. Zonder zuurstof sterft immers alles af.  

Drents Museum Assen 

Het depot van het Drents Museum in Assen heeft een zuurstofvrije opslagruimte in haar depot en was zo welwillend Museum Maluku te helpen. Medio maart is ongeveer 20 kuub organisch materiaal naar Assen gebracht. Op 24 april 2023 waren de 5 weken van behandeling voorbij en kwamen de behandelde objecten naar ons museumdepot in Rotterdam. Voordat ze echter het museumdepot in kunnen, moeten de objecten volgens de geldende procedures van het gemeentelijk museumdepot eerst worden gecheckt in een quarantaineruimte. 

In een tent 

Het volume van de collectie van het Museum Maluku is dusdanig groot dat deze niet past in de reguliere quarantaineruimte van het museumdepot. Een tijdelijke grotere quarantaineruimte is daarom opgezet. In een af te sluiten tent van 4×6 meter worden de objecten uitgepakt, nagekeken en afgestoft. Dat afstoffen gebeurt met kwastje en een stofzuiger met zogenaamd HEPA-filter die alle stofpartikels en micro-organismen filtert zodat de depotruimte niet besmet wordt. Vervolgens worden de verpakkingsdozen ook uitgezogen en behandeld. De objecten worden dan weer in schoon zuurvrij papier ingepakt en in de schoongemaakte dozen teruggeplaatst. De objecten kunnen daarna het depot in. In het depot wordt de standplaats aan het object gekoppeld en geregistreerd. Zo weten we wat waar staat. 

Container en kisten uit Alblasserdam 

Het deel van de collectie bestaande uit anorganische materialen zoals metaal, glas en dergelijke zijn inmiddels ook overgebracht naar het museumdepot. 3 grote kisten van 2,5×2,5×2,5 meter en een container met een lengte van 12 meter. Ook deze objecten worden in de quarantaineruimte uitgepakt en schoongemaakt. In totaal gaat het hier om ongeveer 70 kuub. 

Advies uit Dendermonde 

Maandag 24 april 2023 kregen we ook bezoek van twee conserveringsprofessionals uit Dendermonde België die ons adviseerden in het hergebruik van de verpakkingsdozen en de preventieve behandeling van onze depotruimte. Ze toonden een organisch schoonmaakmiddel waarvan de reinigende werking gebaseerd is op een ecologisch systeem waarin de goede bacteriën de slechte bacteriën aanvallen en verdelgen. Zo ontstaat een schoon microklimaat. Verneveling van de dozen met goede bacteriën reinigt de dozen en voorkomt kruisbesmetting van bijvoorbeeld schimmels. Verneveling van de depotruimte reinigt de lucht van mogelijk aanwezige schadelijke stoffen.  

Invriezen 

De conserveringsprofessionals hebben ook meegekeken bij het uitpakken van enkele objecten. Zeer geïnteresseerd waar ze naar de exotische materialen zoals zeewier (akar bahar), koraal, een anklung (van bamboe) en een paradijsvogel. Op een enkel object vonden we uitslag van mineralen (zouten) en op andere sporen van schimmel. Maar omdat die objecten uit de zuurstofbehandeling komen is alleen schoonmaken voldoende. In de veren van de paradijsvogel die niet mee was gegaan naar Assen vonden we wat sporen van organismen. Het advies: invriezen! 

Invriezen wordt toegepast om schadelijke insecten te bestrijden in met name historisch textiel of natuurhistorische collecties. Het voorkomt ook het ontkiemen van schimmels. De paradijsvogel is liggend op een stuk karton luchtdicht verpakt in plastic om het zo te beschermen tegen uitdroging en condensatie. Vervolgens is de vogel de vrieskist ingegaan op -20 °C. De aanwezige insecten of ongedierte sterven af door de temperatuurschok. 

Na ongeveer 2 weken wordt deze diepgevroren vogel uit de vrieskist gehaald. Hij moet nog minimaal 1 dag in het plastic blijven om te acclimatiseren en om condens te voorkomen. Eenmaal afgestoft en opgedoft kan hij het depot in. We zullen een mooi plekje voor hem zoeken. 

Een volgende keer meer over deze paradijsvogel. 

Hoofdconservator
Huib Akihary

Zorg voor ons Moluks erfgoed

Het uitpakken, bekijken, schoonmaken en beschrijven van de museumcollectie is een enorme klus. Museum Maluku zoekt daarom nog vrijwilligers die actief willen participeren in het zorgen voor het Moluks erfgoed en willen helpen met werkzaamheden ten behoeve van collectiebehoud en -beheer. Interesse en of vragen? Stuur dan een mailtje naar collectie@museum-maluku.nl. Elke hulp, groot of klein, is zeer welkom. 

Lees meer

De museumcollectie

Lees meer

Op zondag 7 mei 2023 delen saxofonist Nicky Manuputty en gitarist Tasilo Pieck op bijzondere wijze hun verhaal in de multidisciplinaire duoshow ‘ONS VERHAAL’ in Museum Sophiahof. Centraal in de show staat de Molukse afkomst van beide muzikanten en de liefde voor muziek. Een mix van docu-interviews, live-muziek en boeklezingen passeren de revue.

Over de duoshow

De multidisciplinaire duoshow ONS VERHAAL is een intieme ontdekkingsreis naar de betekenis en waarde van muziek. Voor het eerst deelt Nicky Manuputty zijn persoonlijke verhaal met een groot publiek. Zijn album My Story (2012) sluit perfect aan bij de autobiografische roman van Tasilo Pieck: En toen was het stil. De muziek door beide muzikanten komt van ver, heeft een diepe emotionele lading en zal misschien zelfs je hart raken. Een inspirerende voorstelling waar jij je als bezoeker in kan identificeren en die mensen verbindt; muziek is universeel.

Over Nicky Manuputty

Een saxofonist van wereldformaat die het in Indonesië tot de allerhoogste top heeft gehaald. Echter ging dat niet zonder slag of stoot. Het leven in voormalig concentratiekamp ‘Kamp Vught’ achterlatend en op de bonnefooi naar Jakarta. In Nederland werkte Nicky al samen met o.a. de succesvolle zangeres Do en kwam steeds meer op de radar van de Nederlandse muziekbusiness. Wat bezielde hem om dit alles op te geven?

Over Tasilo Pieck

Tasilo Pieck groeide op in de Molukse wijk en Venlo-Zuid als oudste zoon van een gezin van vier. Al jong ontdekte hij het gitaarspelen en zijn talent bleef niet onopgemerkt. Voor praten en het uiten van emoties is geen plek. Zijn gevoeligheid vindt maar één uitlaatklep en dat is de muziek. Helaas is dat niet voldoende. Een identiteitscrisis en een diepe innerlijke strijd zijn het gevolg.

Programma 

14.00 uur – Start duoshow
14.45 uur – Pauze
15.15 uur – Vervolg duoshow
16.00 uur – Einde
17.00 uur – Museum sluit

Na afloop van de multidisciplinaire duoshow is het mogelijk om het boek En toen was het stil en merchandise aan te schaffen. 

Tickets 

Zien wij jou zondag 7 mei in Museum Sophiahof? Scoor nu je ticket voor € 15,00. 

Maju Mundur

Check it out

Blijf op de hoogte

Lees meer

Vrijdag 21 april 2023 presenteren Museum Sophiahof en Museum Maluku het interactieve avondprogramma ‘In de ban van Cengkeh’, oftewel kruidnagel. Met auteur en docent Erno Pickee gaan we op een historische reis door het hartverscheurende verhaal achter Molo Uku.  

Erno vertelt… 

Erno neemt je allereerst mee naar de periode vóór de VOC. Waar is het allemaal begonnen? “Vijfduizend jaar geleden gebruikten de farao’s in Egypte al kruidnagels voor rituelen”. Specerijen waren de drijfveer voor grote ontdekkingsreizen, de grondslag van oorlogen tussen koninkrijken en de oorsprong van de welvaart van vele steden. De zoektocht naar specerijen was dus een van de wortels van de Europese expansie en zo kwam uiteindelijk ook Nederland bij de bron terecht: Maluku.  

Na een korte pauze wordt deze historische reis vervolgt: wat gebeurde er na de aankomst van de Nederlanders op de Molukken? Thema’s als de waarde van cengkeh voor Europeanen en de macht van een cengkeh-monopolie voor Nederland zijn hot topics van deze avond.  

Molo Uku  

Molo Uku is een graphic novel (trilogie) over de verovering van de Molukken door de VOC in 1621. Het verhaal wordt verteld vanuit het oogpunt van 2 Molukse jongens wiens vader, een stamhoofd, vecht tegen de Nederlanders. Na afloop van het programma zijn de boeken te koop en heb je de mogelijkheid om deze te laten signeren door auteur Erno Pickee.  

Programma 

19.00 uur – Start college: Tijd voor de VOC (deel 1) 
19.45 uur – Pauze 
20.00 uur – Vervolg college: VOC tot nu (deel 2) 
20.45 uur – Q & A 
21.00 uur – Borrel met signeersessie 
22.00 uur – Museum sluit

Tickets  

Zien wij jou vrijdag 21 april 2023 in Museum Sophiahof? Bestel hier je ticket(s) voor € 7,50. Ben je vriend van Museum Maluku? Dan betaal je slechts € 5,00. 

Public Prog.

Lees meer

TE ZIEN

Lees meer

De brede collectie van het Museum Maluku is vanaf de oprichting van het museum in 1986 gevormd door schenkingen. Instellingen en particulieren uit met name de Molukse gemeenschap schonken objecten of hun archieven aan het museum. In het verleden was het museum blij met elke schenking groot of klein. De komende jaren zullen wij wat programmering betreft onze aandacht richten op een viertal onderwerpen: levende inheemse cultuur, kolonisatieperiode en dekolonisatie, Molukkers in Nederland en kunst. De collectievorming zal zich daar ook naar voegen. In de afgelopen maanden hebben wij mooie schenkingen gekregen. Ik wil er drie noemen.

Nalatenschap dr. J.P. Nikijuluw

Van mevrouw Sarah-Joan Deetman Westerhuis uit Alkmaar ontvingen wij een poster van J.A. Manusama en objecten en foto’s uit de nalatenschap van dr. Jozef Pieter Nikijuluw, verzameld door haar man Huib Deetman die een neef is van Nikijuluw.

Dr. J.P. Nikijuluw, geboren in 1898 in Ullath op Saparua kreeg zijn medische opleiding aan de Nederlandsch-Indische Artsen School (NIAS) in Surabaya. In 1925 studeerde hij daar af. In de jaren 1934-1936 verbleef Nikijuluw met verlof in Nederland en greep de kans aan om het Nederlandse artsendiploma te behalen aan de Universiteit van Leiden. Via een opleiding tot gynaecoloog in Wenen ging Nikijuluw in 1937 terug naar Indië om te werken als gouvernementsarts. Op 1 december 1946 werd hij benoemd tot controlerend geneesheer bij de Gemeentelijke Geneeskundige Dienst in Rotterdam. Gemeentearts Nikijuluw is bekend geworden als vertegenwoordiger van de RMS-regering in Nederland. Op 27 april 1950, twee dagen na de proclamatie, benoemde de RMS-regering J.P. Nikijuluw als algemeen vertegenwoordiger in het buitenland. Voor zijn werkzaamheden richtte hij het Bureau Zuid-Molukken (BZM) op aan de Bazaarstraat in den Haag, op steenworpafstand van Museum Sophiahof waar wij nu zitten.

De nalatenschap bevat boeken, dia’s, een album met foto’s van de familie. Bijzonder is ook de zwarte hoge hoed en vest, mogelijk daterend uit zijn tijd in Wenen.

Foto: Dr. J.P. Nikijuluw zittend achter zijn bureau met RMS-vlag. Mogelijk is de locatie het Bureau Zuid-Molukken aan de Bazaarstraat in Den Haag. Datering juli 1950

Nalatenschap Wies van Groningen (1929-2022)

Op 30 december 2022 overleed Wies van Groningen in haar woonplaats Utrecht op de leeftijd van 93 jaar. Wies is vanaf de beginjaren ’90 vrijwilliger geweest bij het Moluks Historisch Museum in Utrecht. Op latere leeftijd is zij boeken gaan schrijven. O.a. ‘Clara Hukom: verhalen van Blangkedjerèn’, ‘Mijn vader zat ook bij het KNIL’, ‘Holland ligt niet dicht bij de hemel’ wat zij samen schreef met Christien Hetharia, ook oud-vrijwilliger bij Museum Maluku. In 2021 publiceerde Wies van Groningen ‘vertellingen uit een koloniaal verleden’. Een aantal exemplaren van deze laatste publicatie met nog een doos vol boeken over de Molukkers en de Molukken is geschonken door dochter Saskia van Groningen. Met tussenkomst van het echtpaar dhr. Jack Lanting en mw. Lilian Domenie, Wies’ buren uit haar flat aan de Hartingstraat in Utrecht heeft het Museum Maluku de nalatenschap in dank mogen ontvangen.

Particulier archief van Ron Habiboe

De Molukse historicus drs. Ron Habiboe heeft zijn privé archief in februari 2023 aan het Museum Maluku geschonken. Het archief beslaat een kleine 7m archivalia en krantenknipsels uit Nederlandse kranten en kranten uit Ambon tot het jaar 2000. De dagbladen zijn door Habiboe geknipt op trefwoorden: Molukken, Moluks, Molukkers, Nederlands-Indië, Indisch, Indische Nederlanders, Indonesië en VOC. Een belangrijk onderdeel vormen de archivalia van Infodoc Maluku uit 1999-2003. Infodoc is door Habiboe opgericht en samen met historicus Wim Manuhutu verzamelde Infodoc Maluku al het nieuws over de burgeroorlog op de Molukken en diende zij als mediator van humanitaire hulp. Infodoc bevat o.a. een uitgebreid nieuwsoverzicht inclusief de internationale en Indonesiche media, artikelen, rapporten, correspondentie lezingen en projectvoorstellen Noodhulp en wederpbouw. Het particuliere archief van Habiboe wordt nu geïnventariseerd en beschreven door vrijwilliger Caro Matulessya, archivaris bij het Internationale Instituut Sociale Geschiedenis in Amsterdam. Een deel van Infodoc zal binnenkort meeliften in een digitaliseringsproject om digitaal gescand te worden.

Huib Akihary
Hoofd collecties & conservator

Collectie

Lees meer

Tentoonstellingen

Lees meer

Mark Schep, Wetenschappelijk Medewerker Kennisontwikkeling bij
Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN), over zijn bezoek aan Museum Maluku: Tussen 20 en 23 maart organiseerden DutchCulture en Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN) een internationaal bezoekersprogramma voor zeven Europese collega’s uit Spanje, Duitsland, België, Finland, Schotland, Polen en Italië. Centraal thema van de week was het inventariseren en zichtbaar maken van immaterieel erfgoed door participatief te werken. Zo bezochten we eerder in de week onder andere ImagineIC, het Tropenmuseum en Catharijneconvent. Als laatste activiteit gingen we op donderdag 23 maart op bezoek bij het Museum Maluku.

We werden hartelijk ontvangen met koffie/thee en spekkoek door directeur Henry Timisela en conservator Huib Akihary. Na een korte introductie op de geschiedenis van de Molukken en het leven van de verschillende generaties Molukkers in Nederland gingen we in gesprek over de manier van werken van het museum. Bijvoorbeeld hoe het museum de diversiteit binnen de Molukse gemeenschap recht probeert te doen, zowel wat betreft culturele en religieuze achtergrond als tussen de verschillende generaties. En, ondanks dat het museum van oorsprong een historisch museum is, is het juist ook heel actueel door de thematiek van (gedwongen) emigratie en vluchtelingen, uitwisseling tussen generaties en de gemeenschap die betrokken is. De internationale bezoekers waren geïnspireerd en soms ook geëmotioneerd door de prachtige tentoonstellingen Ons land. Dekolonisatie, Generaties, Verhalen en Afgestoft. De vorm, inhoud en de totstandkoming van de tentoonstellingen zorgden voor een levendige uitwisseling aan ideeën alsmede nieuwe inspiratie om in de eigen landen toe te passen. Voor het afscheid zijn dan ook contactgegevens uitgewisseld om met elkaar in gesprek te blijven over participatief werken met gemeenschappen.

Mark Schep
Wetenschappelijk Medewerker Kennisontwikkeling
Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN)

Te zien t/m 10 april 2023

Read more

Collectie update

Read more

Mijn naam is Ezra Papilaja, ik ben derde generatie Molukker en geboren en getogen in Huizen. Mijn vader is van Papilaja uit Itawaka, mijn moeder is van Parinussa uit Waai en heb twee oudere zussen. Na mijn studie ben ik blijven wonen in Amsterdam maar uiteindelijk vanwege de liefde en het gezinsleven verhuisd naar Apeldoorn. Ik woon daar samen met mijn Nederlandse vriendin, haar dochter van twaalf en ons zoontje van drie. Wat dit mooi maar soms ook uitdagend maakt is dat in ons gezin verschillende achtergronden en systemen bij elkaar samenkomen.

Ik kom uit een nestje wat altijd actief was binnen de Molukse gemeenschap. Mijn moeder is predikant bij verschillende Molukse kerken. Mijn vader heeft een groot deel van zijn carrière bij Pelita gewerkt. Daar heb ik o.a. op de Landelijke Molukse Ouderendag in Barneveld geregeld als vrijwilliger geholpen. Wat ik daarvan heb meegekregen is dat een bijdrage leveren aan je eigen gemeenschap een groot goed is. Dat heeft mij wel gevormd.

In het dagelijks leven ben ik al meer dan tien jaar werkzaam in de IT-sector als business development manager bij een IT-dienstverlener. Ik help klanten met het oplossen en optimaliseren van digitalisering-, cloud- en data vraagstukken. Ook tijdens mijn werk ben ik mij altijd bewust van mijn Molukse indentiteit en mijn voorkomen, en waar mogelijk probeer ik het in te zetten om mij positief te onderscheiden van anderen.

Wat was je motivatie om een bestuursfunctie bij Museum Maluku te vervullen?

Dit komt voort uit het gevoel dat ik een bijdrage wil leveren aan de Molukse gemeenschap, het behoud en overdracht van onze cultuur en identiteit. In welke vorm en hoe ik dat wilde was mij niet helder. Maar dat gevoel werd sterker na de geboorte van onze zoon. In juni 2022 zag ik de vacature van Algemeen Bestuurslid bij Museum Maluku en dacht meteen ‘dit is het!’. Ik heb direct gesolliciteerd en werd uiteindelijk ook gekozen. Toen viel een puzzelstukje op z’n plek en ik besefte mij dat ik op deze manier een bijdrage kon leveren aan de gemeenschap.

Wat ik belangrijk vind is dat het museum blijft bestaan en beschikbaar is voor de volgende generaties. Dat het dé plek is waar zij hun zoektocht kunnen starten naar hun Molukse identiteit en hier blijvend kunnen leren. Dat er informatie is voor Molukkers én niet-Molukkers om meer te weten te komen over de gedeelde geschiedenis van Nederland en de Molukken. En met name de geschiedenis en verhalen van de eerste, tweede maar ook die van de derde generatie. Dat het een plek is waar jonge Molukkers hun kunst en cultuur kunnen etaleren, een eigen narratief vertellen met een nieuw elan. En dat dit de plek is waar het geborgd en levend wordt gehouden. Hier wil ik met mijn functie in het bestuur heel graag aan bijdragen.

In haar rijke geschiedenis heeft Museum Maluku altijd geprobeerd om een spil te zijn in het creëren van bewustzijn rondom de diverse Molukse narratieven. Hoe denk je dat de traditionele rol van een museum met exposities/tentoonstellingen hierin het geluid van die diversiteit versterkt?

Ik denk dat het belangrijk is te beseffen dat wij ook binnen de Molukse gemeenschap divers zijn, en dat het goed is dat de verschillende narratieven herkenbaar zijn voor die diverse groepen. Ik juich het ook alleen maar toe dat wij daar als museum steeds meer onze rol in pakken via zowel digitale als fysieke tentoonstellingen en programmering. Het past ook helemaal in de tijdsgeest van nu dat wij meer zijn dan een traditioneel museum en diversiteit erkennen. We moeten daarin ook creatief zijn met het geluid dat we maken zodat iedereen zich herkent in het verhaal wat we naar buiten willen brengen.

Op commercieel gebied zijn er nog veel kansen die wij kunnen benutten. In de culturele sector is het genereren van inkomsten niet makkelijk, zeker als klein museum. Je hebt inkomsten nodig om je programmering te doen, de rekeningen te betalen en marketing te bedrijven om bezoekers te trekken. Met de inkomsten die daaruit voortkomen kunnen wij uiteindelijk de lange termijn garanderen. Naast de subsidie inkomsten – wat een belangrijke levensader is voor ons – zijn er aan de commerciële kant kansen op gebied van bijvoorbeeld samenwerkingen, partnerships en fundraisings. Daar groeien we stap voor stap als museum naar toe, maar ook dat kost tijd.

Zijn er specifieke toekomstdoelen die je hoopt te bereiken met het museum?

Wat ik mooi vind is dat we werken aan een duurzaam museum voor de lange termijn. Dat is over de assen van cultuur, kennis en educatie, en daarnaast een platformfunctie naast de traditionele rol van museum. Als toekomstdoel lijkt het mij mooi dat we als museum zelfstandig verder gaan. We zijn momenteel beperkt in wat we kunnen doordat wij in een gedeeld pand zitten met minimale expositieruimte. Daarentegen zijn wij online wel goed te vinden door onze actieve aanwezigheid op social media en dat is heel positief. Maar ik geloof dat er een sociale en commerciële waarde zit in het hebben van een eigen locatie waar wij meer expositieruimte en exploitatie mogelijkheden hebben. Dat biedt commercieel ook weer kansen. En misschien nog wel het belangrijkste, het versterkt onze identiteit als Moluks instituut en wat wij willen uitstralen. Ik vind het daarom een belangrijk streven om als Museum Maluku weer een eigen locatie te hebben zoals vroeger in Utrecht.

Zijn er maatschappelijke thema’s en tendensen die belangrijk zijn voor Museum Maluku om in de gaten te houden?

Het recent uitgekomen rapport van commissie Bussemaker onder de naam ‘Commissie Versterking kennis geschiedenis voormalig Nederlands-Indië’. Het advies van deze commissie is om de geschiedenis en kennis van voormalig Nederlands-Indië levendig te houden en te versterken binnen de Nederlandse samenleving. En het verhaal van de verschillende groeperingen, zoals die van de Molukkers, meer aandacht te geven in de culturele sector en het onderwijs. Dat is een belangrijk thema waar wij als Moluks culturele en educatieve instelling op moeten inzetten. Ik denk dat wij met goede programmering en ons Moluks verhaal daar op kunnen aansluiten. En dat sluit ook aan op actuele onderwerpen als dekolonisatie en de slavernij. Dit doen wij deels al maar daar zit nog jaren aan programmeringswerk in. Daarnaast zie ik ook behoefte aan verhalen met betrekking tot inheemse culturen. Ook daar hebben wij een uniek verhaal te vertellen als Molukkers. Er zullen altijd wel nieuwe maatschappelijke tendensen en thema’s zijn waar wij op kunnen aansluiten.

Wil je tot slot nog iets kwijt?

Als bestuur houden wij toezicht en sturen bij op zaken als financiën, beleid, strategie, programmering en commercie. Samen met de directie denken we na over de toekomst van het museum. Ik sta hierdoor als Algemeen Bestuurslid aan de bedrijfsmatige kant van het museum, wat ik ook leuk vind, en gezamenlijk borgen wij waar Museum Maluku voor staat. Wij zijn een actief bestuur, waardoor we ook meehelpen indien nodig en mogelijk. Dat maakt deze rol ook extra leuk en geeft veel voldoening.

Ik ben positief over de toekomst, ik zie veel Molukkers van de derde en vierde generatie hun cultuur en indentiteit actief uitdragen, initiatieven en Molukse goede doelen opstarten. Je komt ze tegen in alle lagen van de maatschappij en in alle sectoren. En je ziet dat ze steeds meer taken en verantwoordelijkheden overnemen van de tweede generatie binnen hun (lokale) Molukse gemeenschap of wijk. Op hun beurt vertellen zij hun eigen unieke verhaal met de elan die typerend is voor onze generatie. Daarmee blijven wij als volk in Nederland ons verrijken en ontwikkelen en dus relevant. Ik zie Museum Maluku dan als dé plek om al deze verhalen samen te brengen, naar de toekomst toe te borgen en te presenteren voor het brede publiek.

Er zijn een hoop dingen waar we trots op kunnen en mogen zijn. Het is ook goed dat we ons laten gelden en geluid blijven maken, maar wat mij betreft mag dat nog veel meer. Maju!

In gesprek met

Lees meer

Public prog.

Klik hier