Op 29 April berichtte onze hoofd collecties Huib Akihary onder de titel ‘Cold turkey in het depot’ over het invriezen op -20 °C van één van de paradijsvogels uit onze museumcollectie. Hoe dat is verlopen en wat er verder gaande is in het museumdepot lees je in dit blog. 

Ik zou je nog vertellen hoe het onze paradijsvogel is vergaan die eind mei in de vrieskist op –20 °C is gelegd. We deden dat omdat er sporen van organismen in de verentooi waren gevonden. Door in te vriezen sterven de aanwezige insecten of ander ongedierte af. De vogel werd luchtdicht verpakt in plastic om ze te beschermen tegen uitdroging en condensatie. Na ongeveer 2 weken verblijf in de vrieskou kon de paradijsvogel ingepakt langzaam ontdooien.  

Inspectie en schoonmaken 

Na de vriesbehandeling volgt het schoonmaken. Veel vuil en sporen van organismen waren te zien in de verentooi. Het schoonmaken gebeurt met een klein zacht penseel waarmee de kop, veren en snavel zachtjes worden afgeveegd. Drie dode insecten kwamen uit de veren. Vervolgens is met een speciale museumstofzuiger waarmee je de zuigkracht tot een minimum kunt doseren de vogel voorzichtig vrijgemaakt van vuil, afgestorven organismes en insecten. 

De paradijsvogel is nu weer schoon en gelabeld met een objectnummer. Gefixeerd op een inerte kunststof plaat ligt ze nu op haar vaste standplaats in het depot. Wat rest is nog de administratie: standplaats en de conserveringsbehandeling worden genoteerd in ons collectieregistratiesysteem.  

Registratie 

Zoals eerder vermeld is Museum Maluku overgestapt naar Atlantis, een actueel en veel gebruikt collectieregistratiesysteem. Gegevens opgeslagen in ons oude systeem Adlib zijn inmiddels overgezet naar dit nieuwe collectieregistratiesysteem. Op dit moment worden de basisgegevens of meta-data van de objecten gecheckt, gecorrigeerd en zo nodig aangevuld. Het museum is erop gericht dat alle objecten minimaal een objectnummer, een beschrijving, verwervingsgegevens en een standplaats hebben. Het museum volgt daarin de richtlijnen voorgeschreven in de museumwereld. Data zoals maker, datering, afmetingen en materiaal zullen indien nodig later aangevuld worden.  

Rechterhand Reïnda 

We hebben in juli afscheid moeten nemen van onze zeer gewaardeerde junior conservator Reïnda Hully. Reïnda heeft een promotieplaats (assistent in opleiding) aangeboden gekregen in de muziekwetenschap aan de Universiteit van Utrecht. Die kans mocht hij als afgestudeerd academicus en muziekliefhebber natuurlijk niet afslaan. Begonnen in 2020 als stagiaire is Reïnda daarna intern opgeleid tot junior conservator. In die functie heeft hij hard moeten studeren om de vele facetten van conservering en collectiebeheer zich eigen te maken. Daarnaast heeft hij in de afgelopen 3 jaar de vele aanvragen voor beeldmateriaal uit de collectie afgehandeld maar ook de verhuizing van de collectie uit de opslag naar het museumdepot uitstekend begeleid en administratief via Atlantis nauwkeurig vastgelegd. Dank voor je grote inzet en toewijding Reïnda. We wensen je heel veel succes met je nieuwe uitdaging. 

Nieuwe medewerkers 

Inmiddels hebben we 3 nieuwe medewerkers gevonden die de vele taken binnen het collectiebeheer gaan invullen. Louise Abbas zal mee gaan helpen met de registratie van de museumobjecten en het onderzoek ernaar. Zij heeft in België de opleiding tot conservator met succes afgerond. Esther de Graaf is visueel antropologe en zal zich met name bezighouden met de foto en filmcollectie. Yanise Zijlstra heeft culturele antropologie gestudeerd in Utrecht en is afgestudeerd in Wageningen. Zij zal zich m.n. richten op de collectie audio en interviews. 

Kleiner depot 

Museum Maluku huurt tot ultimo 31 december 2023 een grote depotruimte op de 3e etage in het Gemeentelijke Musea Museum Depot te Rotterdam. Na die datum moet dit depot leeg opgeleverd worden zoals is afgesproken met de verhuurder, het Maritiem Museum Rotterdam. De collectie zal verhuizen naar een kleiner depot op 1 hoog dat aan ons beschikbaar is gesteld door het Museum van Wereldculturen. In september zullen we dit depot met stellingen inrichten. In de maanden daarna zal de collectie in fasen verhuizen. Daarbij zullen keuzes gemaakt moeten worden wat wel en wat niet naar dit depot gaat, wat wel geconditioneerd opgeslagen moet worden en wat niet, wat het Museum Maluku wel wil behouden en wat we gaan ontzamelen d.w.z. afstoten.  

Maar daarover meer volgende maand. 

Huib Akihary 
Hoofd collecties 

collectie

Lees meer

Op vrijdag 29 september 2023 organiseren wij samen met Moluccan Archive en Beeld & Geluid een unieke avond vol Moluks AV-materiaal en erfgoed. Onder de titel ‘Molukkers in Beeld & Geluid’ duik je in de geschiedenis en cultuur van de Molukse gemeenschap. Laat je inspireren door historische foto’s van het ‘Moluccan Archive’ en ontdek het belang van persoonlijke foto- en filmarchieven. Mis dit bijzondere evenement niet en reserveer je plek voor deze betoverende avond vol beelden en verhalen.

Molukkers in Beeld & Geluid

Deze spraakmakende avond biedt een diepgaande inkijk in het rijke erfgoed van de Molukse gemeenschap door middel van audiovisueel materiaal, historische foto’s en persoonlijke filmarchieven. Het evenement is geïnspireerd door het succesvolle initiatief van Talita Talaksuru, de Molukse studente achter het Instagramaccount ‘Moluccan Archive‘, waar historische foto’s uit diverse collecties en beeldbanken op bijzonder enthousiaste reacties van de Molukse gemeenschap konden rekenen.

Tijdens ‘Molukkers in Beeld & Geluid’ onderzoeken we het belang van het delen van persoonlijke foto- en filmarchieven binnen de Molukse gemeenschap. Bovendien laten we zien hoe Moluks AV-materiaal van de jaren 1950 tot 1970, dat veelal bekend is van het Polygoon nieuws, heeft bijgedragen aan het vastleggen van de gemeenschapsgeschiedenis. Maar daar blijft het niet bij. Onze avond gaat verder door te laten zien dat de Molukse gemeenschap vanaf de jaren 70 ook zelf hun beeldmateriaal heeft gecreëerd, wat een krachtige narratieve toevoeging vormt aan de geschiedenis.

Programma & tickets 

De avond wordt gehost door Jefta Pattikawa (Verloren Banden). Hij gaat in gesprek met verschillende gasten over het belang van AV-materiaal binnen de Molukse gemeenschap. En wat is deze avond zonder het daadwerkelijk bekijken van Moluks beeldmateriaal? Molukkers in Beeld & Geluid wordt een unieke avond vol betoverende beelden en verhalen, waarbij jij als bezoeker wordt meegenomen op een reis door de tijd en cultuur van de Molukse gemeenschap.

Locatie: Beeld & Geluid, Den Haag 
Tijd: 19:00 – 21:00 uur 

Een ticket kost € 5,00, inclusief drankje. Tot vrijdag 29 september!

Ons Land

Lees meer

Plan je bezoek

Plan je bezoek

Al vele jaren lopen Molukkers mee op de Nijmeegse Vierdaagse. Dit jaar op de 105e editie liepen er ongeveer 80 wandelaars mee. Man en vrouw, jong en oud, getraind en ongetraind, voor een eerste keer of voor de tigste keer, met RMS-vlag of zonder. Conservator Huib Akihary doet verslag. 

Derde week van juli de 4Daagse van Nijmegen lopen! Het staat sinds 2013 rood omcirkeld in mijn agenda met uitroepteken. Die derde week in juli is heilig. Wat er ook gebeurt, ik zal en moet meedoen. En ik ben niet de enige. 47.000 deelnemers telt de 4Daagse en ze komen uit alle windstreken. Van dinsdag tot en met vrijdag wandel je afhankelijk van je leeftijd vier dagen 30km, 40km of 50km. Loop je de 4Daagse uit dan krijg je het felbegeerde 4Daagse kruisje.  

30km 

Ik loop met Isaac Pattikawa uit Zutphen, Johnny Gaspersz uit Nijmegen en Olivia Wardenaar uit Den Haag. Senioren zijn we, allen de 60 ruim gepasseerd en we lopen lekker de 30km. De 50 en 40 laten we graag over aan de jongere garde. Isaac en Olivia lopen hem voor de 15e keer en Johnny voor de 26e keer (!). Ik ben een rookie met mijn 8e deelname. De 30 km heeft zo zijn voordelen. Vanwege de kortere af te leggen afstand start je ook later. Niet om 4 uur in de ochtend zoals bij de 50Km, maar heel relaxed pas tussen 7:45 en 8 uur. Je kunt lekker uitslapen dus en zonder stress starten.  

Dag van Elst 

De Vierdaagse voert langs enkele wijken waar Molukkers wonen. Elst, Bemmel, Hatert, Gennep en Cuijk. Het zijn elk jaar weer welkome rustpunten en stops om de benen even te strekken. De eigen bangsa staat er klaar met thee, koffie, kue2, pisang goreng of zelfs soto ajam. In Elst worden de lopers gastvrij ontvangen bij de familie Peilouw. Terwijl ik geniet van de soto komt Noes Peilouw, zelf 33x de 4daagse gelopen, naar me toe met de vraag of Museum Maluku niet een tentoonstelling wil maken over Elst en de 4Daagse. “We hebben veel materiaal en heel veel Molukse lopers komen uit Elst”, zegt Noes. Ik vind een tentoonstelling over Molukkers en de 4Daagse wel een bijzonder aardig idee en beloof Noes erop terug te komen. Ik voeg me weer bij mijn loopmaatjes die net een kort bezoekje hebben gebracht aan het kerkhof in Elst waar de zus van Isaac begraven ligt. 

Collectie Pasanea 

Op weg naar Bemmel bedenk ik naar aanleiding van de vraag van Noes dat Museum Maluku zelf een aantal foto’s in de collectie heeft uit 1972 over Molukse deelnemers aan de 4Daagse gemaakt door Paul of Mary Pasanea. Een foto toont Molukse lopers bij het woonoord Snodenhoek in Elst. Een expositie over Molukkers en de 4Daagse zou een mooi onderwerp zijn. Maar dan breder getrokken, niet alleen Elst maar ook met input van de andere wijken en in de tijd terug. Wie waren de eersten die de 4Daagse hebben gelopen, wat zijn de verhalen?  

Bung Dirk 

Veel mooie verhalen zou je van de vele Molukse lopers kunnen horen die in Bemmel even stoppen. Ik zie veel leden van de Molukse wandelgroep Kawan2 Djalan, oud-voorzitter van het Museum Usman Santi, vriend Tjikkus Salakory uit Elst om er een paar bij naam te noemen. Lopers die al vele jaren meelopen. Maar één springt er werkelijk uit: Bung Dirk Sinay uit Doesburg. 76 jaar. De nestor onder de lopers. Op zijn dooie gemak loopt ie de 30Km. “Ik doe dit jaar voor de 21e keer mee. Maar ik heb weinig getraind en heb een enkelblessure opgelopen met voetballen. Ik loop daarom maar de 30Km.” 

Bongso 

Vrijdag gaat mijn wekker om kwart voor zes. Ik kijk even op de 4Daagse app en zie dat verschillende lopers van de 50km al bijna 10km hebben gelopen op weg naar Grave en Cuijk. Ze zijn gestart om vier uur. Ik moet glimlachen wetende dat je om 10 uur in Cuijk moet zijn om de grote meute van de 40 en 30 voor te kunnen zijn op de Via Gladiola. Die meute daartoe behoor ik, samen met Isaac, Johnny en Olivia. In Overasselt steken we na een lekkere lunch nog een paar kaarsjes aan in de katholieke kerk op de goede afloop. Op de dijk naar Heumen komen we erachter dat de mannen van ons groepje van 1957 zijn. Isaac van februari, Johnny van oktober en ik van november. “Je bent onze bongso, de jongste!” roept Johnny. Ik vind het een eretitel: Bongso op de 4Daagse. De laatste kilometers naar de finish zijn één groot feest. Nadat we op de plaat gezet zijn door Ating Manuputty uit Vught, die alle Molukse lopers fotografeert, passeren we om half vier voldaan en blij de eindstreep. Even later finisht ook bung Dirk Sinay. Zijn 21e kruisje heeft hij binnen. 

Volgend jaar weer! 
Hoofdconservator
Huib Akihary

P.S. Bijna alle Molukse lopers hebben hun kruisje gehaald.  

Met de zomervakantie voor de deur is het een mooi moment om de balans op te maken en te reflecteren op de afgelopen maanden. We hebben als museum enorme stappen gezet en ik ben trots om als directeur te mogen terugkijken op een periode vol vooruitgang. 

Allereerst wil ik mijn oprechte dank uitspreken aan iedereen die het Museum financieel heeft gesteund door middel van donaties. Jullie genereuze bijdragen hebben ons in staat gesteld om belangrijke projecten te realiseren en ons erfgoed te behouden voor toekomstige generaties. Daarnaast ben ik dankbaar voor de donaties in de vorm van hulp, vrijwilligerswerk en andere diensten die we hebben ontvangen. Jullie betrokkenheid en inzet zijn van onschatbare waarde en versterken de band tussen het museum en de gemeenschap. 

Hulp en vrijwilligerswerk – de kracht van gemeenschapsbetrokkenheid

Een groot deel van onze inspanningen is de afgelopen maanden gericht geweest op het in kaart brengen van onze museumcollectie. Ons doel is om dit erfgoed volledig te documenteren en op die manier de toegankelijkheid ervan te verbeteren. Het herinventariseren en herwaarderen van de collectie vormt dan ook onze voornaamste taak voor de komende periode. Ik ben verheugd te kunnen mededelen dat onze museumcollectie momenteel een plek heeft gevonden in het gemeentelijk museumdepot in Rotterdam. Ons toegewijde team van medewerkers en vrijwilligers werkt hier met passie aan de verdere ontwikkeling van de collectie. 

Naast deze interne inspanningen hebben we met veel plezier diverse publieksprogramma’s georganiseerd in Museum Sophiahof. We hebben onder andere genoten van lezingen door Erno Pickee over de graphic novel ‘Molo Uku‘ en muzikale optredens van Nicky Manuputty en Tasilo Pieck. Daarnaast hebben we onze eigen collectie eens goed onder de loep genomen met de tentoonstelling ‘Afgestoft’ en hebben we bijzondere aandacht besteed aan het project ‘Wyldemerck‘ – een gezamenlijke zoektocht naar barakken in de bossen. Het is een waar genoegen geweest om deze diverse evenementen te organiseren en te zien hoe ze mensen samenbrengen en het bewustzijn vergroten over onze geschiedenis en cultuur. 

Vooruitkijken met uitdagingen – Het Museumregister en publieke presentaties

Als directeur sta ik voor de mooie uitdagingen die ons in de komende periode te wachten staan. We hebben onszelf als doel gesteld om toe te treden tot het Museumregister, waardoor we de erkenning krijgen die ons werk verdient. Bovendien streven we ernaar om onze museumcollectie weer volledig aan het publiek te presenteren, zowel digitaal als in real life. Dit zal ons in staat stellen om nog meer mensen te bereiken en ons verhaal te delen met een breder publiek.

Komende evenementen

Terwijl we terugblikken op de afgelopen maanden, kijken we ook vol enthousiasme naar de toekomst. Op 16 augustus 2023 bieden we het programma ‘Vrijheid in perspectief‘ aan, in samenwerking met het Indisch Herinneringscentrum. Hierbij willen we niet alleen stilstaan bij de Japanse capitulatie die jaarlijks wordt herdacht, maar ook aandacht geven aan andere perspectieven op vrijheid. Op 29 september 2023 organiseren we een programma in samenwerking met het instituut Beeld & Geluid, waarbij we de rol van Molukkers in hun database onderzoeken en de waarde van Moluks audiovisueel materiaal in onze museumcollectie belichten. En op 29 oktober 2023 staat een nieuwe editie van de Molukse Dialogen gepland, waarbij we wederom de dialoog en verbinding tussen verschillende generaties en gemeenschappen willen stimuleren. 

Op naar een dynamische toekomst

Met al deze plannen en projecten voor de boeg is er nog genoeg te doen. Maar voordat we ons weer volledig inzetten voor de toekomst, wil ik iedereen een welverdiende en ontspannen zomervakantie toewensen. Het is dankzij jullie steun en betrokkenheid dat we zo ver zijn gekomen, en ik kijk ernaar uit om samen met jullie de volgende hoofdstukken van Museum Maluku te schrijven. 

Met warme groet, 

Directeur
Henry Timisela 

Lees meer

Op 19 april 2023 ontving Museum Maluku een bijzondere schenking van Prof. Dr. Jos Platenkamp. Platenkamp (1951) is cultureel antropoloog en bekleedde tot 2017 de leerstoel sociale antropologie bij het Institut für Ethnologie aan de Westfälische Wilhems-Universität in Münster Duitsland. In de jaren 1979, 1980 en 1982 verbleef Platenkamp voor langere tijd in het dorp Paca in de regio Tobelo in de Noord-Molukken. Hier deed hij onderzoek naar de sociale structuren en kosmologie binnen deze Tobelo gemeenschap. Het onderzoek resulteerde in vele publicaties en een proefschrift waarop hij in 1998 promoveerde aan de Universiteit van Leiden. 

Schenking 

De schenking van Platenkamp bestaat uit een exemplaar van zijn proefschrift ‘Tobelo, Ideas and Values of a North Moluccan Society’ (Leiden 1988), de catalogus van de expositie ‘De Waarde der dingen, ceremoniële geschenken van de Tobelo’ (Museon dec 1990-maart 1991) en heel bijzonder 580 dia’s, opgenomen in het Tobelo district tijdens zijn onderzoek in 1979 en 1980 inclusief vele aantekeningen van het onderzoek. 

Diacollectie 

De diacollectie bestaat uit 24 diapositief kleurfilmrollen systematisch gerangschikt en ingeraamd. De diacollectie is uitvoerig beschreven door Platenkamp en laat verschillende gebeurtenissen en rituelen zien zoals de ceremoniële hol*a krijgsdans (cakalele), wapens, maaltijden en ook de begrafenis van een aan cholera gestorven kind. 

Bijzonder zijn de beelden en documentatie van Platenkamps eigen rituele ‘inhuwelijking’ in het dorp Paca. Door dit ritueel ontving Platenkamp de verwantschapsrelaties die het mogelijk maken veilig te kunnen slapen, eten en werken in het dorp en bij ‘verwanten’ in andere dorpen. 

Huwelijksritueel 

Veel dia’s zijn gewijd aan de uitvoering van het wo geri-doroa ritueel, een huwelijksritueel waaraan tientallen mensen uit Paca en de buurdorpen Leleoto en Yaro deelnamen. Wo-geri doroa betekent letterlijk: hij (bezoekt) de zwagers en schoonouders’. De bruidegom wordt door zijn verwanten begeleid naar het huis van zijn aanstaande familie. Op de 2 volgende dagen volgen andere onderdelen van het huwelijksritueel.  

Docufilm Tobelo Marriage 

In 1982 ging Platenkamp terug naar het dorp Paca in Tobelo, nu in gezelschap van de cultureel antropoloog en filmmaker Dirk Nijland (1938), ibu Lis Asinoellah, cultureel antropologe aan de Universitas Indonesia in Jakarta en Frans Rijoly, assistent-conservator bij het Museum Siwa Lima op Ambon. De vier verbleven ruim drie maanden om een huwelijksceremonie te filmen en alle rituelen die bij een huwelijk komen kijken, zoals de huwelijksonderhandelingen, voorbereidingen en de rituelen van het huwelijk zelf die 3 dagen duren.  

Bij een Tobelo huwelijk vindt een grootschalige uitwisseling plaats van kostbaarheden, wapens, vlechtwerk en voedsel tussen de twee partijen. In deze film zien we de bruidontvangende familie van de bruidegom Wempi Ano en de bruidgevende familie van de bruid Henni Rope.  

Dirk Nijland heeft zijn film Tobelo Marriage op DVD geschonken aan het Museum Maluku. Samen geeft het met de schenking van Platenkamp een prachtig beeld van de bijzondere rituelen van de Tobelo gemeenschappen. Ze zijn een prachtige en welkome aanvulling op de collectie van Museum Maluku. 

Hoofdconservator
Huib Akihary

collectie

Lees meer

Zaterdag 17 juni 2023 werden de resultaten van archeologieproject ‘Wyldemerck: Samen zoeken naar barakken in de bossen’ gepresenteerd in Museum Sophiahof. Na een bijzondere periode van onderzoek met veldinspecties en opgravingen kwamen deelnemers, oud-bewoners en geïnteresseerden van (project) Wyldemerck bijeen voor een feestelijke afsluiting met muziek en dans. 

Eindrapport Wyldemerck

Op deze zonnige zaterdag werd het eindrapport van het unieke archeologieproject Wyldemerck gepresenteerd. Een project waarin oud-bewoners op verzoek van Staatsbosbeheer (SBB) zelf onderzoek deden naar hun voormalige woonoord nabij Balk in Friesland. Het rapport bevat resultaten en een advies aan Staatsbosbeheer, geschreven door Jobbe Wijnen en Marjolijn Kok van Moluks Erfgoed en de deelnemers. Een exemplaar werd officieel overhandigd aan Bram Verhave, adviseur landschap en cultuurhistorie van Staatsbosbeheer. Naast Staatsbosbeheer ontving ook Arjan de Zeeuw (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) en Dorien Haagsma (beleidsadviseur gemeente De Fryske Marren) een gedrukte versie van het rapport. Benieuwd naar het eindrapport? Het rapport is openbaar en online beschikbaar. 

Programma

Meer dan 200 gasten uit alle hoeken van Nederland kwamen voor deze feestelijke afsluiting van project Wyldemerck naar Den Haag. Eregasten Bram Verhave, Arjan de Zeeuw en Dorien Haagsma werden bij binnenkomst begeleid door cakalele-groep van Hadrad. De dag werd gevuld met lovende woorden van zowel deelnemers als verschillende (ere)gasten, een voordracht van een kleinzoon van een oud-bewoner uit voormalig woonoord Wyldemerck, performances van dansgroepen Hadrad en Dana Dana en een muziekoptreden van Warisan Maluku. Na de eindpresentatie was het tijd om samen te zijn en herinneringen op te halen. Fotograaf Kaja Sariwating legde de dag vast. 

Jobbe Wijnen en Marjolein Kok over project Wyldemerck: “Wij zijn als coördinatoren erg gelukkig met hoe het project is gelopen. Bijna alle winden zaten dit project in de rug, zo lijkt het wel, van financiering en uitvoering, tot de Grote Archeologieprijs, de vermelding in de Kamerbrief van Uslu en hoe de deelnemers uiteindelijk zelf met het project aan de haal gingen. Dat is allemaal mede dankzij uw hulp mogelijk geworden en daar zijn we dan ook zeer dankbaar voor.” 

Vervolg project Wyldemerck?

Een kerngroep van deelnemers heeft aangegeven dat zij deze feestelijke afsluiting niet zien als het einde van project Wyldemerck: het is juist het begin. Op eigen initiatief zijn zij al met een vervolg gestart waarbij de Molukse vrouwen bijeen komen en hun verhalen worden vastgelegd. Daarnaast houden zij contact met Staatsbosbeheer omtrent de herinrichting van de Wyldemerck. Museum Maluku zal daarin adviseren. 

Bekijk hieronder een videoverslag van de dag. 

Lees meer

Lees meer

Herken jij je familieverhalen niet terug bij de jaarlijkse herdenking? Of wil je beter inzicht krijgen in het oorlogsverleden? Een dag na de capitulatie van Japan, op 16 augustus, was vrijheid voor niemand meer vanzelfsprekend in de voormalige kolonie. Daarom nodigen wij, het Indisch Herinneringscentrum en Museum Maluku, jou uit om woensdag 16 augustus 2023 gezamenlijk te herdenken, met een uniek en veelzijdig programma dat een stem geeft aan diverse perspectieven en ervaringen.

Op 15 augustus 1945 capituleerde Japan. In Nederland herdenken we op die datum alle slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in voormalig Nederlands-Indië. De verhalen, ervaringen en getuigenissen van die oorlog en de nasleep ervan hebben tot op de dag van vandaag invloed op velen die een band hebben met het verleden van Nederland en Indonesië. Om meer diversiteit en verschillende perspectieven toe te voegen aan de herdenking van het einde van de Tweede Wereldoorlog, slaan Museum Maluku en Het Indisch Herinneringscentrum in Den Haag dit jaar de handen ineen voor een bijzonder programma rondom 15 augustus.

Verlangen naar vrijheid

Laten we beginnen met de datum. Op 16 augustus 1945, een dag na de overgave, ontstond er in de voormalige kolonie een verlangen naar vrijheid. Deze dag markeerde het begin van alle veranderingen die daarop volgden. Hoewel velen denken dat de oorlog voorbij was op 15 augustus, was dat niet helemaal het geval. 16 augustus is een belangrijke dag die echter nog geen deel uitmaakt van de herdenkingscultuur in Nederland.

Na 16 augustus ging men voornamelijk op zoek naar vrijheid. Het ging niet alleen om vrijheid na de Japanse bezetting, maar ook om het bevrijden van onderdrukking, kolonialisme en vrijheid om te zijn wie je wilt zijn. Veel Nederlanders, Indo-Europeanen en anderen die vóór de Japanse bezetting de koloniale samenleving domineerden, werden na 16 augustus bedreigd en vermoord tijdens de Bersiap-periode. Ook Chinezen, Molukkers en anderen die voor Nederland werkten, werden als collaborateurs verdacht en liepen gevaar. Jonge Indonesiërs van diverse achtergronden waren op zoek naar vrijheid. Na 16 augustus was vrijheid echter geen vanzelfsprekendheid meer.

Programma

Samen met jou willen wij deze geschiedenis belichten en herdenken. Niet alleen op 15 augustus, maar juist óók op 16 augustus: een stem geven aan alle verschillende perspectieven en ervaringen. Door samen te komen en te luisteren, kunnen we begrip en verbondenheid creëren. Op deze inspirerende avond gaan wij in gesprek met o.a. Lara Nuberg, Bruce Siemens, Charissa Leiwakabessy, Pris Roos, Jason Keizer, Tieka Masfar en Nona Luca. 

Tickets 

Zien wij jou woensdag 16 augustus 2023 in Museum Sophiahof?

public prog.

Lees meer

collectie

Lees meer

11 juni 1977. De Punt. Even voor vijf uur in de ochtend. 60 personen zitten in de trein: 9 Molukse actievoerders en 51 reizigers. De stilte van de vroege zaterdagochtend wordt plotseling wreed verstoord. 6 starfighters van de Koninklijke Luchtmacht vliegen met bulderend geluid rakelings over de trein. Een spervuur van kogels. De Bijzondere Bijstandseenheid (BBE) begint met de beschieting. Mariniers bestormen de trein. Na 19 dagen besluit de Nederlandse regering in te grijpen en met geweld een einde te maken aan de treinkaping. Die was eerder op 23 mei begonnen toen 9 Molukse actievoerders de intercity van Assen naar Groningen kaapten ter hoogte van het dorpje De Punt. Bij de beëindiging van de treinkaping komen 8 personen om het leven waarvan 6 Molukse actievoerders. 

Museum Maluku staat vandaag stil bij de gebeurtenissen van 11 juni 1977 met het tonen van een aantal objecten uit de eigen museale collectie en van twee objecten die nu te zien zijn bij collega musea. 

Koffiekan 

Museum Maluku heeft in de collectie een ronde oranje hardplastic koffiekan met witte schroefdop. De koffiekan van 30cm hoog en diameter van 16cm heeft drie inslaggaten. Twee links van een groot etiket en een aan de achterkant rechts. Op het etiket staat met grote blokletters geschreven: Treinstel 747 – 11 juni 1977 ,,De Punt” en eronder de naam T.S. J.C.J. Hoogenboom. Onderaan het etiket staat gedrukt Compagnie Internationale des Wagons-Lits et du Tourisme. Deze koffiekan met kogelgaten is in de trein teruggevonden en geschonken aan het museum. Onduidelijk is echter hoe deze koffiekan in de trein is gekomen. J.C.H. Hoogenboom was hoogstwaarschijnlijk de eigenaar van de koffiekan. Was hij werkzaam bij de NS? Was hij de machinist of was hij de treinconducteur die eerder zijn vrijgelaten en de koffiekan moest achterlaten?  

Kogelgaten in raamkozijn 

Sinds 2000 heeft het museum een kogel en een stukje metalen profiel van het treinkozijn van treinstel 747. In het profiel zijn duidelijk twee kogelgaten te zien veroorzaakt door hetzelfde kaliber kogel waarvan het museum ook een exemplaar heeft. Beide objecten zijn geschonken door een particulier. 

Koersbord 

De expositie Menyala, de buitengewone geschiedenis van d Molukkers in Drenthe die tot en met 1 oktober in het Drents Museum in Assen te zien is, toont ook een object met kogelgaten als stille getuige van de beschieting en bestorming van de trein bij De Punt. Het is een zogenaamd koersbord van de intercity Assen-Groningen dat bij de kop van de trein was gemonteerd. Een koersbord gaf vroeger aan van waar naar waar de trein reed. Het koersbord is van metaal, blauw geschilderd met in geel de opdruk Groningen. Het koersbord is een bruikleen van het Mariniersmuseum in Rotterdam. 

RMS-vlag 

Het Mariniersmuseum in Rotterdam is ook in bezit van de RMS-vlag die gewapperd heeft op de kop van de trein. De vlag is gemaakt van aan elkaar gemaakte handdoeken in de kleuren blauw, wit, groen en rood. De vlag en vlaggenstok is evenals het koersbord na de bestorming van de trein meegenomen door de mariniers en via Defensie terechtgekomen bij het Mariniersmuseum in Rotterdam. De vlag wordt daar al enkele jaren tentoongesteld om het verhaal van de bestorming van de trein vanuit het perspectief van de mariniers te vertellen. Nieuw en bijzonder is dat het Mariniersmuseum de presentatie van de vlag vernieuwd heeft en ook het Molukse perspectief nu toont en laat horen. Museum Maluku heeft daarin geadviseerd.  

Defensie claimt eigenaar te zijn van de RMS-vlag die door Mariniers als buit is meegenomen. Van Molukse zijde wordt de vlag teruggeëist. Getouwtrek om het eigendomsrecht en mogelijk zelfs langdurige rechtszaken in het verschiet is pijnlijk en frustrerend voor alle partijen. Museum Maluku heeft daarom ook voorgesteld om de RMS-vlag te zien als een museaal object en de strijdvraag om het eigendomsrecht om te zetten naar een gemeenschappelijk beheer door zowel het Mariniersmuseum als Museum Maluku. Hoewel de directie van het Mariniersmuseum hier positief tegenover staat, ligt ons voorstel nog te gevoelig op bestuurlijk en departementaal niveau.

Ons Land 

Tot slot zijn in de semipermanente expositie ONS LAND – dekolonisatie, generaties, verhalen die door Museum Maluku i.s.m. het Indisch Herinneringscentrum is gemaakt, ook beelden te zien en te horen van de trein bij de Punt. Geluid van de starfighters, beelden van de trein met de RMS-vlag en een portret van Junus Ririmasse, één van de actievoerders van de Punt, die op 9 september 2021 overleed. 

Hoofdconservator
Huib Akihary 

Laatste berichten

Na anderhalve maand bezig te zijn geweest met het schoonmaken van Moluks erfgoed, zijn wij ons bij Museum Maluku aan het voorbereiden om de volgende grote stap te maken in ons herwaarderingsproces. Het overgrote deel van de museale objecten heeft inmiddels een geregistreerde standplaats in het depot gekregen, waardoor alles goed teruggevonden kan worden en er een goed overzicht is van de waardevolle objecten die we daadwerkelijk in onze collectie hebben. Wat houdt de volgende stap die we als museum willen maken in en met welke werkzaamheden vervolgen wij ons proces om de collectie van Museum Maluku en het museale Molukse erfgoed nieuw leven in te blazen?

Wat zijn de volgende stappen?

De uitgepakte collectie bestaan voor een groot deel uit vergelijkbare objecten of doublures. Zo hebben wij ca. 50 hutkoffers en legerkisten, 17 bedframes uit de woonoordperiode en negen traditionele salawaku’s (schilden), maar ook één traporgel, één angklung (muziekinstrument) en één Russisch geweer. Desalniettemin, vertelt elk object een eigen verhaal en heeft elk object haar eigen route gevonden naar Museum Maluku. Deze objecten en bijbehorende verhalen moeten onderzocht worden om te kijken hoe zij een toevoeging kunnen zijn aan de visie en het narratief wat Museum Maluku wilt uitdragen. Aan ons de taak om te besluiten wat deze visie inhoudt en hoe de collectie daarop aangepast kan worden. Hebben wij 50 hutkoffers en 17 bedframes nodig om Molukse verhalen te vertellen? En in hoeverre heeft een Russisch geweer een link met Molukse verhalen? Aan de ene kant lijkt 50 of 17 wat veel, is de connectie Rusland-Maluku ver te zoeken en kan een deel van de objecten dus teruggegeven worden aan de schenkers, aan de andere kant ligt de kracht van het verhaal misschien juist in de hoeveelheid en brede diversiteit aan objecten. 

Kortom, wij staan bij Museum Maluku voor een aantal lastige vraagstukken waarvan de antwoorden een belangrijke stap voor de toekomst van het museum vormen. Hoe zorgen wij ervoor dat de diversiteit aan Molukse narratieven uitgedragen en verteld worden in de visie van ons museum? Welke museale objecten en bijbehorende verhalen horen daarbij en welke kunnen teruggegeven worden aan de schenkers? Lijkt het je leuk om objecten te registreren en een helpende hand te zijn in het vervolgonderzoek? Meld je dan aan als vrijwilliger via collectie@museum-maluku.nl en denk mee over de toekomst en visie van Museum Maluku. 

Reïnda Hully 
Junior Conservator

Op maandagen tussen de archiefcollectie

Lees meer

Cold turkey in het depot

Lees meer