GESCHREVEN DOOR REDACTIE OP 25 november 2024. GEPOST IN NIEUWS

Tot januari 2025 presenteert Museum Maluku de expositie RE:CAST – Reflecting on slavery and colonialism in Maluku. Vijf jonge, Molukse kunstenaars uit de derde en vierde generatie brengen het vaak onderbelichte verhaal van slavernij in de Molukse archipel naar voren. Met uiteenlopende kunstvormen onderzoeken zij de diepe en blijvende impact van deze onderdrukkende systemen, zowel op persoonlijk als maatschappelijk vlak. Henry Timisela, directeur van Museum Maluku, en kunstenaar Joao Loupatty vertellen over de thema’s in de expositie, de rol van kunst in het herinterpreteren van geschiedenis en hoe RE:CAST een nieuw licht werpt op dit complexe verleden.

Het verleden herschikken

“Ons museum richt zich traditioneel op de aankomst van Molukkers in Nederland in 1951, maar we wilden dat verhaal verbreden,” zegt Henry. “Met dat doel in gedachten dienden we in het Herdenkingsjaar Slavernijverleden een subsidieaanvraag in om slavernij in de Molukken te onderzoeken. Dit onderwerp is onlosmakelijk verbonden met de Nederlandse geschiedenis: de eerste stap in het Nederlandse slavernijverleden vond plaats in de Molukken, toen de VOC het monopolie op kruidnagel en nootmuskaat wilde verkrijgen. Samen met een jong, Moluks kunstenaarscollectief onderzochten we hoe zij dit verhaal vanuit hun eigen perspectief konden vormgeven.” Deze samenwerking leidde tot RE:CAST, een expositie waarin het koloniale verleden niet alleen wordt herdacht, maar ook een plek krijgt in het heden. De titel van de expositie is zorgvuldig gekozen. “Het gaat om het herschikken van spelers op het toneel en het omsmelten van oude verhalen tot iets nieuws,” vertelt Joao. “We nemen trauma’s en herinneringen uit het verleden en gieten ze in een nieuwe vorm.”

De kunstenaars en team Museum Maluku treffen de voorbereidingen op de expositie.

Vanuit een ander perspectief bekeken

In de expositie wordt het werk van vijf kunstenaars gepresenteerd: Esmée Pattipeilohy, Kai Maipauw, Jerrold Saija, Finn Maätita en Joao Loupatty. Hun werk brengt op persoonlijke en creatieve wijze de gevolgen van kolonialisme en slavernij in beeld. Joao’s installatie, Current Futures, combineert objecten uit de collectie van Museum Maluku met door AI gegenereerde beelden. “Ik gebruik objecten die staan voor bescherming, zoals een salawaku (traditioneel Moluks schild) en het schild van een schildpad – objecten die staan voor cultuur en verhalen die het geweld van kolonialisme en slavernij hebben overleefd,” legt hij uit.

Het werk Current Futures door Joao Loupatty

Voor Joao was het werken met AI voor dit project een uitdaging. “AI is vaak geworteld in westerse denkbeelden. Als je een Moluks persoon wilt creëren, is dat bijna onmogelijk, omdat we niet in de dataset zitten. Dat maakt pijnlijk duidelijk hoe weinig representatie en culturele sensitiviteit er nog is.” Met zijn werk draait Joao het perspectief bewust om: “Koloniale schilderijen tonen vaak het gezichtspunt van een kapitein op een schip. Maar hoe zag het eruit voor de mensen aan land, die de schepen zagen aankomen? Door de geschiedenis vanuit hun blik te vertellen, probeer ik een andere kant van het verhaal zichtbaar te maken.”

Kunst als middel tot dialoog

De expositie roept bewust emotie en discussie op, benadrukt Henry: “Het mag schuren. Natuurlijk kun je een traditionele museumopstelling maken met objecten en een beschrijving erbij, maar deze kunstenaars zijn erin geslaagd de impact van kolonialisme en slavernij soms pijnlijk zichtbaar te maken. Als ik bezoekers spreek, zowel met Molukse als niet-Molukse achtergrond, hoor ik vaak: ‘Ik wist dit niet.’ Dat geeft aan dat we een doel hebben bereikt.”

Een detail uit het werk Holiest/Hostile door Kai Maipauw.

Joao ziet dit ook terug in de reacties op zijn werk. “Mensen sturen me berichten: sommigen vinden het gaaf, anderen stellen kritische vragen. Ik had iemand die niet begreep waarom ik een bepaald aspect zo had vormgegeven. We hebben erover gebeld, en dat werd uiteindelijk een mooi gesprek. Het laat zien dat er nog veel niet is uitgesproken, maar dat juist die dialoog nodig is. Ik ben blij dat mijn werk dit soort reacties kan veroorzaken.”

De expositie RE:CAST – Reflecting on slavery and colonialism in Maluku is nog t/m eind januari 2025 te bezoeken bij ons in Museum Sophiahof.

Nu te zien: RE:CAST – Reflecting on slavery and colonialism in Maluku

Lees meer

Stream onze vodcast ‘Unboxing – Uitgepakte verhalen’

Stream hier

Nala Limaheluw (14) uit Utrecht en haar neef Quinn Lekatompessy (16) uit Leerdam hebben meer gemeen dan alleen hun familieband: ze delen een enorme passie voor dans. Samen dansen ze bij World of Afro, en dit seizoen schitteren ze met hun voltallige crew in de spannende tv-talentenjacht Holland’s Got Talent. Hun auditie maakte zo’n indruk dat de Golden Buzzer werd ingedrukt, waarmee World of Afro direct door mocht naar de halve finale op vrijdag 1 november. Nala en Quinn vertellen ons meer over hun avontuur bij Holland’s Got Talent en hun grote dromen voor de toekomst.

Gouden ticket naar de halve finale

Het was hun dansdocent, Precious Alvares, die het idee kreeg om met World of Afro deel te nemen aan Holland’s Got Talent. Voor Nala en Quinn was het een droom die uitkwam. “Ik was heel excited toen ze ons vertelde dat we mee zouden doen,” vertelt Nala. Quinn knikt instemmend: “Iedereen in de groep had meteen zoiets van: ‘Ja, let’s do it!’ Het is een geweldige ervaring, vooral omdat we nog zo jong zijn.” Dat hun auditie zou resulteren in een Golden Buzzer, hadden ze echter nooit verwacht. Quinn: “We hadden echt niet aan zien komen dat we een Golden Buzzer zouden krijgen.” “We waren erg verbaasd maar vooral super blij en dankbaar, en dat zie je ook terug,” vult Nala lachend aan.

Het publiek opnieuw omver blazen

Na de Golden Buzzer begon de voorbereiding op de halve finale. Met de juryfeedback in het achterhoofd werken Nala, Quinn en hun dansgroep hard om opnieuw een spectaculaire show neer te zetten. “We focussen altijd op plezier, maar we gaan dit keer echt hard om de jury en het publiek weer omver te blazen,” vertelt Nala vol enthousiasme. Quinn vult aan: “Mensen kunnen in de halve finale weer een hele energieke show van ons verwachten.” “Met heel snel voetenwerk,” zegt Nala. “Snel, strak en energiek.” Nala en Quinn zijn er van overtuigd dat World of Afro met hun toewijding en teamwork opnieuw het verschil zal maken in de halve finale.

Een toekomst vol dans

Nala en Quinn dromen groot, en hun deelname aan Holland’s Got Talent is slechts een van de stappen in hun dansavontuur. Naast hun optredens met World of Afro doen ze samen mee aan de International Dance League, een grote internationale danswedstrijd waarin ze tegen andere dansers battlen. Daarnaast dansen ze al veel wedstrijden met WOA Championship, een wedstrijdgroep binnen World of Afro. Hoog bovenaan het lijstje staat de wens om nog eens op te treden met een grote artiest. “Als ik heel groots mag dromen, dan zou ik wel voor iemand als Burna Boy willen dansen,” zegt Quinn, waarop Nala enthousiast reageert: “Ja, dat zou echt geweldig zijn.”

Kijk mee naar de halve finale!

Kijk op vrijdag 1 november om 20.00 uur mee naar de halve finale van Holland’s Got Talent op RTL 4. Support Nala, Quinn en World of Afro tijdens deze spannende avond en laat je verrassen door opnieuw een spectaculair en energiek optreden.

Kom naar onze ‘Unboxing’ live-opname en Launch Party!

Lees meer

Nu te zien: RE:CAST – Reflecting on slavery and colonialism in Maluku

Lees meer

Hoofd Collecties van Museum Maluku Huib Akihary heeft in navolging van de samenwerkingsovereenkomst een kort werkbezoek gebracht aan Museum Siwa Lima in Ambon. Doel was een inventarisatie te maken van en onderzoek te doen naar de staat van de collectie van Siwa Lima om in de toekomst gezamenlijke exposities te maken. Museum Siwa Lima wilde graag op haar beurt meer weten over collectiebeheer en conservering. Een kort verslag.

Collectie Siwa Lima

De collectie van Museum Siwa Lima bestaat uit ongeveer 5.300 objecten. Veel objecten zijn afkomstig uit de Molukken zelf. Het zijn veelal gebruiksvoorwerpen gemaakt van metaal of natuurlijke materialen uit de flora en fauna die overal in de Molukken te vinden zijn. Om wat te noemen: dierlijk materiaal zoals been, huid, haar en schelpen of plantaardig zoals hout, rotan en palmbladeren. Veel van deze objecten worden ook wel met etnografica aangeduid.

Depot

Het depot van Museum Siwa Lima is ondergebracht in een apart gebouw van 2 open verdiepingen op het museumterrein. Op de begane grond bevindt zich hoofdzakelijk de keramiekcollectie en kledingcollectie. Op de eerste verdieping zijn 3 ruimtes. De eerste ruimte bevat de grote collectie etnografica met voorouderbeelden of tavu’s, schilden of salawaku’s, speren en vlechtwerk gemaakt van natuurlijke materialen zoals hout en rotan. In de tweede ruimte liggen in donkere afgesloten kasten, foto’s en dia’s, audiomateriaal en ook enkele zeer oude boekwerken zoals 4 delen van Valentijn met o.a. het deel over Amboina en omliggende eilanden. In de derde ruimte liggen in open rekken met name sieraden zoals armbanden, borstkettingen, oorbellen gemaakt van metalen of natuurlijk materiaal.

Vaste opstelling

De vaste opstelling of expositie van Museum Siwa Lima is te zien in 3 aparte gebouwen: de maritieme collectie in de Ruang Lautan wordt gepresenteerd in grote kijkkasten en diorama’s. Tentoongesteld zijn hier vooral boten en materialen uit de zee zoals schelpen en koraal. In de Ruang Sejarah (geschiedenisruimte) wordt met name etnografica geëxposeerd met ook veel zwart-wit foto’s uit ca. 1910-1915 waarop de tentoongestelde voorwerpen zijn afgebeeld in hun natuurlijke habitat of met hun gebruikers. Veel foto’s komen uit de collectie van Pater Drabbe die in de periode 1910-1915 op de eilanden Tanimbar en Kei verbleef en daar veel foto’s gemaakt heeft van bewoners en de cultuur. In de derde ruimte, de Ruang Busana, wordt bruidskleding getoond uit de Molukken en andere delen van Indonesië variërend van Sumatra tot Papua.

Bewaaromstandigheden

Het Museum Siwa Lima ligt in Ambon, vlak bij de evenaar. Het tropische klimaat is niet bevorderlijk voor een verantwoorde manier van bewaren van de museale collectie. In de (westerse) museumwereld hanteert men een aantal vaste constante waarden voor temperatuur, relatieve vochtigheid, licht en stof.  De ideale bewaartemperatuur is 18-20 °C, 50-55% relatieve vochtigheid, geen of getemperd licht en alles moet stofvrij zijn. Dat alles is in zowel de depots als in de vaste opstelling van Museum Siwa Lima geenszins het geval. Metingen in depots en opstelling wezen een temperatuur aan van 28-30 °C en een relatieve vochtigheid van bij 90%. Ook was veel stof aanwezig in zowel de depots, als in de vaste opstelling. Alleen was het licht redelijk getemperd in zowel de vaste opstelling als depots maar dat kwam meer doordat er niet veel lichtarmatuur is.

Workshop

Voor staf, medewerkers, studenten en ambtenaren van het Ministerie van Onderwijs en Cultuur heb ik nog een kleine workshop gegeven over hoe je verantwoord kunt omgaan met de collectie in de lokale tropische omstandigheden met inachtneming van beschikbaar budget en capaciteit. Als voorbeeld dienden 4 objecten uit de collectie van Siwa Lima die aangetast waren door de omstandigheden in het depot: een wollen KNIL-jas die geheel door het vocht vervilt was, een Moslim hoedje dat onder de schimmel zat, een Salawaku of schild dat van binnenuit door houtworm opgevreten werd en een van de topstukken, deel 3 van de boeken van François Valentijn over Ambon (1726), aangetast door micro-organismen.

Aanbevelingen

Eén van de belangrijkste aanbevelingen was om het stofvrij maken en schoonmaken van depot en vaste opstelling structureel op te nemen in het werkrooster. Stof en vochtigheid zijn een voedingsbodem voor het ontwikkelen van schimmel. Het vraagt om discipline en betrokkenheid van alle medewerkers. De behandeling van schimmel, houtworm en micro-organismen is redelijk eenvoudig en goedkoop uit te voeren. Doe de aangetaste objecten in plastic zakken die vacuümgetrokken kunnen worden. Laat de zakken minimaal 30 dagen liggen. De levende organismen zijn door gebrek aan zuurstof dan afgestorven. De objecten behoeven dan alleen nog schoongemaakt te worden met zachte borstel of kwastje. De plastic zakken zijn te koop bij IKEA in Jakarta!

Met veel dank aan

Ibu Insun Sangadji, Pak Darwin Jacob Lawalata, Ibu Mevi Mailoa, Pak Andre Saleky, Pak Ronaldo Matitaputty, Ibu Christy Toisuta en Pak Renny Ubleuw.

Kom naar onze ‘Unboxing’ live-opname en Launch Party!

Lees verder

Nu te zien: RE:CAST – Reflecting on slavery and colonialism in Maluku

Lees meer

Museum Maluku lanceert binnenkort de nieuwe vodcastserie Unboxing – Uitgepakte verhalen! In deze serie komen generaties uit Molukse gemeenschappen samen om de dozen van zolder te halen en open te maken, en zo hun verhalen, rituelen en tradities te delen. In aanloop naar de lancering nodigen we je van harte uit voor twee publieksevenementen die de verhalen achter het erfgoed tot leven brengen.

Op vrijdag 1 november kun je in Utrecht live aanwezig zijn bij de opname van een aflevering over de suling, een traditioneel Moluks blaasinstrument. Vervolgens organiseren we op zondag 10 november in Rotterdam de officiële launch party met een exclusieve vertoning van de allereerste aflevering van de vodcast, die de betekenis van de piring natzar belicht. Beide evenementen bieden een unieke kijk op Moluks erfgoed, met muziek, verhalen en diepgang.

Tekst gaat onder de foto verder.

Vrijdag 1 november 2024 | Live-opname suling-aflevering

Op vrijdag 1 november nemen we je mee in de wereld van de suling, een traditioneel Moluks blaasinstrument. Het hoogtepunt van de avond is de live-opname van een vodcast-aflevering, waarin Isaac Latupeirissa zijn indrukwekkende suling-collectie presenteert, samen met zijn zus Dora Luhulima en nichtje Deborah Lewerissa. Samen gaan zij, onder leiding van hosts Reïnda Hully en Gerlov van Engelenhoven, dieper in op de vragen wat de suling zo uniek en belangrijk maakt binnen de Molukse gemeenschappen. De avond wordt muzikaal omlijst door optredens van Deborah Lewerissa en kunstenaar Yopi Abraham.

Datum: Vrijdag 1 november 2024
Locatie: ZIMIHC Theater Zuilen, Utrecht
Adres: Prinses Christinalaan 1, 3554 JL Utrecht
Inloop: 19.00 uur
Programma: 19.30 tot 21.00 uur (met naborrel tot 22.00 uur)
Prijs: Tickets kosten €7,50 per persoon (excl. servicekosten)

Tekst gaat onder de foto verder.

Zondag 10 november 2024 | Unboxing Launch Party

Op zondag 10 november nodigen we je van harte uit voor onze Unboxing Launch Party! Kom samen met ons de allereerste aflevering van Unboxing – Uitgepakte verhalen bekijken, een dag voordat deze officieel gelanceerd wordt. In deze eerste aflevering staat de piring natzar centraal, een traditioneel Molukse offerschaal met diepgaande symboliek. Host Zoë Nunumete zal je deze middag meenemen in de verhalen. Zangeres Patricia Pattinama, die ook in de vodcast te zien is, verzorgt een intiem akoestisch optreden.

Datum: Zondag 10 november 2024
Locatie: Thirdplace, Rotterdam
Adres: Westersingel 73, 3015 LB Rotterdam
Inloop: 12.30 uur
Programma: 13.00 tot 15.00 uur
Prijs: De toegang is gratis. Meld je van tevoren aan, zodat we een plek voor je kunnen reserveren.

We hopen je op 1 en/of 10 november te mogen ontmoeten en deze bijzondere momenten samen te vieren!

Nu te zien: RE:CAST – Reflecting on slavery and colonialism in Maluku

Lees meer

Museum Maluku pakt uit: Schenkingen die verhalen vertellen

Lees meer

Maak kennis met Pieter Siwabessij, woonachtig in Vaassen en docent geschiedenis en maatschappijleer aan het Christelijk Lyceum in Apeldoorn. Daarnaast is hij gemeenteraadslid voor het CDA in de gemeente Epe. Zijn belangrijkste missie? Het Molukse verhaal een meer prominente plek geven in het Nederlandse onderwijs. Een verhaal dat volgens Pieter nog te vaak onderbelicht is, terwijl het een cruciaal onderdeel vormt van de Nederlandse geschiedenis.

Een cadeau van mijn moeder

Pieters motivatie om zich in te zetten voor de erkenning van het Molukse verhaal komt voort uit een diep persoonlijke ervaring. “Ik noem het altijd een cadeautje van mijn moeder,” vertelt hij. In 2017 overleed zijn moeder na een lange ziekte. Kort daarna reisde Pieter voor het eerst naar de Molukken. Een reis die diepe indruk op hem maakte. “Ik realiseerde me na die reis dat ik me nog niet goed genoeg in die geschiedenis had verdiept,” legt hij uit.

Het was deze reis die Pieter liet beseffen dat de Molukse geschiedenis vaak slecht of zelfs nauwelijks vertegenwoordigd is in Nederlandse schoolboeken. “In die schoolboeken werd de Molukse geschiedenis in veel gevallen in slechts twee zinnen beschreven. Ik ben me meer en meer in de geschiedenis gaan verdiepen en ben uiteindelijk gaan lobbyen om meer aandacht te vragen voor de Molukse geschiedenis.” Dit inzicht vormde het begin van zijn vastberaden inzet om het Molukse verhaal bekend te maken bij een breder publiek.

Foto: Maarten Sprangh

Van gastlezingen tot landelijk niveau

Pieters eerste stappen om de Molukse geschiedenis meer aandacht te geven in het onderwijs begonnen kleinschalig, maar zijn inmiddels uitgegroeid tot landelijke activiteiten. “Ik heb een artikel geschreven dat gepubliceerd werd in een vakblad voor docenten geschiedenis. Daarna besloot ik ook gastlezingen over het onderwerp te gaan geven,” vertelt Pieter. Wat begon met een gastlezing op een basisschool, leidde tot uitnodigingen bij bibliotheken, verenigingen en zelfs de lerarenopleiding.

Zijn inzet bleef niet onopgemerkt. “Op een gegeven moment kwam ik in contact met de Commissie Versterking kennis geschiedenis voormalig Nederlands-Indië, onder leiding van oud-minister Jet Bussemaker,” deelt Pieter. Deze commissie adviseerde de overheid over het vergroten van de aandacht voor de geschiedenis van voormalig Nederlands-Indië in het onderwijs. Hij raakte ook betrokken bij de professionele leergemeenschap van het Indisch Herinneringscentrum en een klankbordgroep bij het Rijksmuseum. “Zo is het eigenlijk een beetje uit de hand gelopen: van een gastlezing op een basisschool tot op landelijk niveau meedenken en mooie dingen doen,” concludeert hij met een glimlach.

Foto: Spraakmakers, KRO-NCRV

Het belang van het Molukse verhaal

Pieter is er duidelijk over: het Molukse verhaal hoort een prominente plek te krijgen in het Nederlandse onderwijs. “De Molukkers zijn een onderdeel van de Nederlandse geschiedenis. Dat moet gewoon verteld worden,” stelt hij. Voor Pieter is het ontbreken van een duidelijk Moluks perspectief in de geschiedenisboeken een gemiste kans. “Er zijn zoveel Molukse mensen in Nederland, en hun geschiedenis wordt gewoon niet erkend in dat stukje Nederlandse geschiedenis.”

Volgens Pieter zou meer aandacht voor het Molukse verhaal in het onderwijs niet alleen bijdragen aan meer kennis, maar ook aan meer begrip. “De eerste opbrengst is natuurlijk dat men meer van het Molukse perspectief afweet,” legt hij uit. “Ik hoop dat mensen leren om naar het brede plaatje te kijken en te beseffen dat er meerdere perspectieven zijn. Dat zou hen ook kunnen helpen om beter te begrijpen dat bij iedere situatie verschillende visies bestaan.”

Foto: Omroep Gelderland

Een positieve blik op de toekomst

Ondanks dat Pieter gedreven is om het Molukse verhaal zo snel mogelijk in de schoolboeken te krijgen, begrijpt hij dat veranderingen tijd kosten. “Ik kijk positief naar de toekomst. Het liefst heb ik dat het hele verhaal morgen in de schoolboeken staat, maar ik weet ook dat het niet zo werkt,” geeft hij toe. Toch ziet hij veel positieve ontwikkelingen. “Nu met het rapport ‘Deel en Verbind’ van de Commissie Versterking kennis geschiedenis voormalig Nederlands-Indië en initiatieven zoals het Indisch Herinneringscentrum, zijn er hele mooie stappen gezet.”

Pieter benadrukt dat er steeds meer aandacht komt voor het Molukse verhaal, zowel in de media als binnen onderwijsinitiatieven. “Er zijn allerlei organisaties, zoals bijvoorbeeld Molukse Voetstappen, die druk bezig zijn met lobbyen en ook steeds zichtbaarder worden. Je merkt dat er steeds meer bekendheid voor het verhaal komt en dat moeten we echt vasthouden. Gewoon het ijzer smeden als het heet is en doorpakken,” besluit hij met optimisme.

11 oktober – Opening expositie RE:CAST

Bestel tickets

Museum Maluku pakt uit: Schenkingen die verhalen vertellen

Lees meer

Een schatkist aan verhalen

De opnames van onze nieuwe vodcastserie Unboxing – Uitgepakte verhalen zijn gestart! In vijf afleveringen duiken we in het rijke en diverse immateriële Molukse erfgoed. Centraal in deze serie staan objecten die door verschillende Molukse generaties worden uitgepakt, elk met een verhaal dat vaak onderbelicht is gebleven. Het zijn verhalen die ons verbinden met het verleden, met het erfgoed dat vaak nog in onze huizen verstopt ligt, soms verborgen op zolder of weggestopt in kasten.

We hebben Molukse families aangemoedigd om die schatten op te zoeken en met ons te delen. En met succes: een aantal bijzondere objecten en de bijbehorende verhalen zijn naar voren gekomen. Deze verhalen, die wij vastleggen op beeld en in audio, brengen de rijke cultuur en geschiedenis van de Molukse gemeenschappen in Nederland opnieuw onder de aandacht. Met Unboxing schijnen we een nieuw licht op de waardevolle maar soms vergeten verhalen van Molukkers hier in Nederland.

Een drietal bijzondere schenkingen

Unboxing toont hoe belangrijk het is om deze objecten en verhalen te bewaren en te delen. Terwijl we deze verhalen letterlijk uitpakken voor de camera, blijven ook buiten de opnames bijzondere schatten het museum binnenkomen. Recentelijk hebben we een aantal unieke schenkingen mogen ontvangen die, net als de objecten in de vodcast, unieke en bijzondere verhalen vertellen.

Prof. Dr. Jos Platenkamp

Zo ontvingen we in april 2023 een schenking van Prof. Dr. Jos Platenkamp. Deze vooraanstaande cultureel antropoloog deed in de jaren ’70 en ’80 uitgebreid onderzoek in het dorp Paca in de regio Tobelo in de Noord-Molukken. Zijn schenking bevat 580 dia’s, aantekeningen en een exemplaar van zijn proefschrift waarin hij de sociale structuren en rituelen van de Tobelo-gemeenschap documenteerde. Een van de meest bijzondere aspecten van deze schenking zijn de beelden van Platenkamps eigen rituele inhuwelijking in de gemeenschap. Dit ritueel gaf hem de bescherming en verwantschapsrelaties die essentieel waren voor zijn verblijf en werk in het dorp en bij ‘verwanten’ in andere dorpen.

Een gouden bord

Een andere bijzondere schenking is de Piring Mas, een gouden bord dat in eerste instantie slechts aan ons werd uitgeleend voor onze expositie IKAT – Rituelen rondom het huwelijk, maar later aan ons werd geschonken door de particuliere eigenaar. Het bord maakt nu deel uit van onze vaste collectie en vertegenwoordigt een belangrijk stuk immaterieel erfgoed.

Unieke 17e-eeuwse kaart

Tot slot mogen we een unieke 17e-eeuwse kaart aan onze collectie toevoegen, geschonken door Herman Keppy tijdens ons evenement Jendela Maluku in juli van dit jaar. Deze antieke kaart, vervaardigd rond 1660 door Johannes Janssonius, toont de Noord-Molukse specerijeilanden Bacan, Makian, Moti en Mare. Twee jaar lang hing de kaart in het kantoor van Herman, maar tijdens het opruimen besloot hij dat het tijd was voor een nieuwe bestemming. Museum Maluku, vond hij, was de ideale plek om dit waardevolle stuk geschiedenis veilig te stellen.

Museum Maluku is ontzettend dankbaar voor deze schenkingen. Vanaf de oprichting in 1986 heeft de brede collectie van het museum zich mede dankzij gulle gevers kunnen ontwikkelen. Deze bijdragen zijn van onschatbare waarde voor het behoud en de doorgegeven verhalen van Moluks erfgoed. Met deze nieuwe toevoegingen blijft onze collectie groeien en kunnen we een steeds completer beeld schetsen van de rijke geschiedenis en cultuur van de Molukse gemeenschap.

Schenken aan het museum

Heb je zelf nog een bijzonder object dat een verhaal vertelt en dat je met ons wilt delen? Museum Maluku staat altijd open voor nieuwe schenkingen. Je kunt contact met ons opnemen door een mail te sturen naar collectie@museum-maluku.nl

11 oktober – Opening expositie RE:CAST

Bestel tickets

Groetjes uit Vaassen: De toekomst van het Molukse verhaal in het onderwijs

Lees meer

Van oktober 2024 t/m januari 2025 presenteert Museum Maluku de expositie RE:CAST – Reflecting on slavery and colonialism in Maluku. In de expositie richten vijf jonge, getalenteerde Molukse kunstenaars van de derde en vierde generatie hun aandacht op het tot nu toe vaak onderbelichte verhaal van slavernij in de Molukse archipel.

Opening

De expositie opent op vrijdag 11 oktober. Je bent van 16.00 tot 19.00 uur van harte welkom om de opening in Museum Sophiahof bij te wonen. Tickets kosten €12,50 per persoon (incl. een hapje en een drankje) en zijn te bestellen via onderstaande knop.

Datum: Vrijdag 11 oktober
Tijd: 16.00 tot 19.00 uur
Locatie: Museum Sophiahof
Sophialaan 10, 2514 JR Den Haag

Programma

16.00-16.30 uur – Inloop met koffie, thee en spekkoek
16.30-16.40 uur – Welkomstwoord door bestuurslid Ezra Papilaja
16.40-16.50 uur – Inleiding op de expositie door de kunstenaars
16.50-18.30 uur – Mogelijkheid om de expositie te bezoeken en na te praten met een hapje en een drankje
18.30-19.00 uur – Uitloop

Over de expositie

De kunstenaars Esmée Pattipeilohy, Kai Maipauw, Jerrold Saija, Joao Loupatty en Finn Maätita streven er in deze expositie naar om de pijnlijke en vaak verborgen erfenis van slavernij en kolonialisme zichtbaar te maken. Door gebruik te maken van diverse kunstvormen onderzoeken en verbeelden zij de diepe en blijvende impact van deze onderdrukkende systemen. Ieder van hen benadert het thema vanuit een uniek perspectief, waarbij zij niet alleen de historische context in kaart brengen, maar ook de voortdurende invloed van deze geschiedenis op de hedendaagse realiteit. De overkoepelende thema’s in hun werk belichten de blijvende sporen van slavernij en kolonialisme in de Molukse archipel, evenals de manieren waarop deze historische invloeden nog altijd doorwerken in het leven van de huidige generaties, zowel in hun persoonlijke ervaringen als in de bredere maatschappelijke context. Door deze verhalen te vertellen, dragen de kunstenaars bij aan een bredere dialoog over identiteit, herinnering en de voortdurende strijd tegen onrechtvaardigheid.

RE:CAST

Een cast kan verschillende betekenissen hebben: het is een mal waarin een positief en negatief samen een beeld vormen; het kan ook verwijzen naar een gipsverband dat als beschermende laag dient tijdens het genezingsproces. Daarnaast is er het concept van recasten/hercasten—het herverdelen van rollen binnen een narratief. In deze context krijgen de makers, als nazaten van de onderdrukten, de kans om dit keer zelf het verhaal vorm te geven en zich actief te positioneren tegenover de onderdrukker en diens interpretatie van de geschiedenis.

Meet the artists

Esmée Pattipeilohy

Esmée Pattipeilohy (Amsterdam, 2002) verkent in haar werk de waarde van achterblijfselen. “Wie wat bewaart, die heeft wat,” luidt het gezegde, maar wie bepaalt wat er bewaard wordt? Familiegeschiedenis, eetcultuur en het koloniaal verleden zijn thema’s die terugkeren in vraagstukken binnen haar kunstpraktijk. Haar gemengde Indisch-Moluks-Nederlandse culturele identiteit neemt de voorgrond in haar werk, in een poging houvast hierin te vinden. Deze vraagstukken uiten zich in verscheidene media, ruimtelijke ingrepen en installaties. Het is aan de kijker om van alle delen een geheel te maken.

Kai Maipauw

Kai is een transdisciplinaire kunstenaar uit Amsterdam. “Ik ben een dromer en een strijder.” Kai streeft ernaar om door middel van kunst de wereld om ons heen te begrijpen. “Kunst is het uiten van dingen die anders moeilijk zijn om over te praten; kunst is een oude vorm van communicatie; kunst is een manier van mensen vertellen wat ik denk of hoe ik me voel over een situatie; kunst is mijn therapie; kunst is mijn ontsnapping uit de realiteit.” 

Jerrold Saija

Als beeldend kunstenaar probeert Jerrold Eliano Saija (Sittard, 1996) herinneringen te vangen. Zodat ze niet vervliegen en we ze opnieuw kunnen ervaren, bewaren en doorgeven. Een herinnering is ontastbaar. Toch bevindt deze zich ergens: in ons lichaam, maar ook in gedeelde ervaringen, mondelinge geschiedenissen en archieven. Door uit deze netwerken te putten, bouwt Saija in zijn multimediale werk aan een (her)verbinding met Molukse ervaringen. Met onder andere video’s, sculpturen en 3D-modellen vormt hij een weefsel waarin zijn persoonlijke ervaringen en familiegeschiedenis besloten liggen, evenals koloniale sporen die doorklinken.

Finn Maätita

Finn Anton Maätita (Haarlem, 1998) is een Moluks-Nederlandse kunstenaar en onderzoeker. Hij verkent de tussen- en overgangsgebieden van zijn culturele achtergrond en experimenteert met open en gesloten werkvormen. Dit resulteert in gelaagde media-installaties waarin onder andere audio, bewegend beeld en performance samenkomen. Collectieve ervaringen van dekolonisatie en de intersecties tussen verschillende bewegingen motiveren hem om zich als Molukse maker te laten horen en zien. Momenteel verdiept Maätita zich in de filosofische en ecologische her-innering van voorouderlijke Molukse talen en de revitalisering van dit landschap.

Joao Loupatty

Joao Loupatty is een multidisciplinaire visuele verhalenverteller en docent, gespecialiseerd in design, ethiek en technologie. Met een achtergrond in zowel grafisch design als kunstmatige intelligentie, creëert hij werken waarin hij analoge en digitale technieken combineert om complexe verhalen te vertellen. Futurisme speelt een centrale rol in zijn werk. Hij stelt kritische vragen over de impact van nieuwe technologieën op onze samenleving, en verkent de ethische uitdagingen die daarmee gepaard gaan. Hij onthult hoe koloniale patronen en stereotypen voortleven in hedendaagse computerprogramma’s en kunstmatige intelligentie. In zijn futuristische werken creëert hij beelden van een mogelijke toekomst, door cultuur en technologie samen te brengen. Hij geeft daarbij ruimte aan de verhalen en perspectieven van de generaties die ons voorgingen. Door een droomwereld te creëren waarin hij natuur, cultuur en futurisme mengt probeert hij oude verhalen en tradities nieuw leven in te blazen. Naast het blootleggen van biases in technologie, benadert hij culturele symbolen met respect en zorg. Loupatty richt zich op het bouwen van futuristische beelden waarin symbolen en verhalen op een eerbiedige en representatieve manier worden verwerkt.

De zomervakantie is op veel plekken in het land alweer ten einde gekomen, maar wij blijven met deze ‘Groetjes uit’ nog éven in de vakantiesferen. In deze gastcolumn blikt Servaas Maturbongs terug op hoe Molukse jongeren in de jaren 70 hun zomervakantie beleefden met een bijzonder nieuw reisproduct van de NS: de Tienertoer. Voor een relatief klein bedrag konden jongeren acht dagen lang onbeperkt met de trein door heel Nederland reizen. Een paspoort naar vrijheid, saamhorigheid en avontuur.

“Rond 1970 hadden we geen vakantiecultuur. Onze ouders vonden het maar duur en onzin voor onze grote gezinnen. Onze status met het roze vreemdelingenpaspoort maakte het er niet beter op. Ik moest iedere zomer op vakantie bij mijn papa tua waar ik aardbeien en bessen kon plukken. Van mijn verdiende geld kon ik zelf schoolspullen kopen en van mijn papa tua kreeg ik een nieuwe outfit.

Ook in onze eigen wijk in Geleen was gedurende de zomer weinig te doen, behalve de activiteiten van de zondagsschool voor de kleintjes. Ik hield me vooral bezig met de leuke meisjes uit andere wijken die in onze wijk op vakantie waren. De Tienertoer was dus een uitkomst voor jonge pubers als ik. De sociale controle in de wijk was groot.

Je had Tienertoerders in alle soorten en maten. De grootste groep waren de nette jongens en meisjes die musea, pretparken en familie bezochten. Ze deden geen rare dingen. Zij blowden niet en sliepen nooit buiten. Ik raakte ooit in gesprek met een Moluks stel op Tienertoer. In hun KLM-koffer in Molukse kleuren hadden ze zelfs een lunchpakketje meegenomen.

Ik hoorde zelf bij de groep ‘anak katjo’, de ‘branieschoppers’. Het woord ‘branie’ stamt af van het Maleise woord ‘berani’, wat durfal betekent. Het was een aparte subcultuur. We waren de ‘undergrounders’ en droegen spullen van het Waterlooplein. Denk aan cowboylaarzen, maar ook superdure schoenen en laarzen van de Dungelmann en natuurlijk de krom gemaakte Ray-Ban zonnebril. Er werd dan ook veel ingebroken door onze groep waar velen elkaar al kenden van justitiële jeugdinrichtingen als Valkenheide en St. Joseph. Niet de gemakkelijkste jongens dus. Ik houd ze liever anoniem, maar er waren ook Molukse meiden bij…

In 1972 kraakte ik met wat Duitse meiden een pand op de Gouwenaarssteeg, een zijsteegje van de Korte Nieuwendijk vlakbij Amsterdam Centraal. In no-time stroomde het pand vol met onze Tienertoervrienden die we meenamen. We brachten er vele weken al zingend door. Er was stroom noch water, wassen deden we aan een schipperspomp en later op het station of het badhuis op de Jordaan. Met enkele anderen ging ik werken bij de Batco, een sigarettenfabriek waar ze Gladstone maakten. Zo kon ik fatsoenlijk eten en mijn kleren wassen. Ik hoefde niet te stelen zoals sommige anderen. Vele kenden elkaar van onder andere het uitgaansleven en voetbaltoernooien, en de band groeide.

Met de oudere jongens hadden we kennis gemaakt bij onze overnachtingen in het Vondelpark en sleepinns als op de Rozengracht. Grote groepen gingen uit bij het fameuze Schuurtje in Roermond, het Witte Paard in Deventer, Extase en Pietje Bell in Nijmegen. Ik zal er een paar vergeten zijn, maar iconisch was het legendarische Van Dijk in Loosdrecht op zondagmiddag. Toen heetten discotheken nog ‘dancing’.

Ik kan nog vele leuke dingen vertellen over bijvoorbeeld het vervalsen van de Tienertoerkaarten, maar dan ben ik nog lang bezig. We mochten elkaar en herkenden dingen in elkaar. Sommigen trouwden met elkaar. In het tweede decennium van de nieuwe eeuw organiseerden we enkele succesvolle reünies waar we een goed doel aan verbonden.”

Advertentie voor de Tienertoer in het Algemeen Dagblad van 27 juni 1969.

Net voor de zomer had Museum Maluku de eer om drie studenten van de Reinwardt Academie te verwelkomen voor de zogeheten Reinwardt Take-Over. Dit unieke project biedt tweedejaars studenten de kans om hun kennis in de praktijk te brengen door te werken aan specifieke vraagstukken van erfgoedinstellingen. Voor Museum Maluku betekende de Take-Over een gelegenheid om de complexe uitdaging van het beheer van onze collecties aan de studenten voor te leggen.

Uitdagingen in collectiebeheer
Sinds de sluiting van het Moluks Historisch Museum in 2012 heeft de gehele collectie in opslag gelegen. De deelcollecties zijn vanaf 2022 uit de opslag verhuisd naar drie verschillende depots in Rotterdam. Een mooie stap in de goede richting. Van hieruit kan het werken aan de collectie een goed vervolg krijgen: ordenen, registreren, conserveren en weer toegankelijk en zichtbaar maken.
Een deel van de collectie staat in het Museumdepot van de gemeentelijke musea van Rotterdam. Daar is de ruimte beperkt. De vraag die Museum Maluku de studenten daarom voorgelegd heeft, is: welke oplossingen kunnen we bedenken om de opslag te verbeteren om de collectie goed toegankelijk te maken voor digitalisering, registratie en bruiklenen? Een vraagstuk waar de studenten met veel enthousiasme en creativiteit aan hebben gewerkt.

Bewuste keuze
Voor de studenten was de keuze om de Take-Over bij Museum Maluku te doen een bewuste. Nyssa Schön, één van de betrokken studenten, legt uit: “Tijdens onze studie kregen we een selectie van erfgoedinstellingen met bijbehorende probleemstellingen om uit te kiezen. Voor mij en mijn medestudenten stond Museum Maluku hoog op onze lijst, vooral vanwege de uitdagende probleemstelling.” Nyssa benadrukt hoe deze ervaring haar kijk op de Molukse geschiedenis heeft verdiept: “Hoewel ik al veel over de Molukkers had gelezen, kende ik het museum niet goed. Het bezoek aan de tentoonstelling ONS LAND en het verkennen van de collectie heeft me veel meer geleerd dan wat ik op school had meegekregen.”

Conclusies en toekomstvisie
Een goede registratie van de gehele collectie is van belang en noodzakelijk, zowel de museale objecten, beeld en audio alsook het archief. Maar, concludeerden de studenten: ontzamelen is ook een urgente zaak. Het proces van ontzamelen of verantwoord afstoten van objecten uit de collectie, behoort bij een goed collectiebeheer. Het is essentieel om voldoende ruimte te creëren en het depot toegankelijk te houden. Door zorgvuldig te evalueren welke objecten behouden moeten blijven en welke afgestoten kunnen worden, kan Museum Maluku zich richten op de verbetering van de kwaliteit van de collectie en ook een beter collectiebeheer. Museum Maluku deelt deze visie in grote lijnen en is al actief bezig met deze aanpak. We zijn blij dat deze nieuwe generatie erfgoedprofessionals dezelfde inzichten deelt en het belang hiervan onderstrepen.

Hoofd Collecties Huib Akihary aan het werk met studenten Nyssa Schön, Kimmy Wolbrink en Fenna van Wijngaarden.

NU TE ZIEN: MANO SOM – MALUKU 2.0

Lees meer

11 OKTOBER – OPENING EXPOSITIE RE:CAST

Lees meer