Vooruit lopen!

GESCHREVEN DOOR HUIB AKIHARY OP 26 JULI 2024. GEPOST IN NIEUWS

Het was een mooie en gezellige Vierdaagse dit jaar. De 106^e editie bevatte weer van alles. Bloedheet weer, maar ook een paar flinke stortbuien. Muziek, eten en veel enthousiast publiek langs de route om de wandelaars aan te moedigen. Tussen de 47.000 lopers deden dit jaar ook weer veel Molukkers mee. Heel veel zelfs.

Start
Ik loop dit jaar voor mijn 8e kruisje samen weer met mijn loopmaatjes Isaac Pattikawa uit Zutphen en Johnny Gaspersz uit Nijmegen. Isaac gaat voor zijn 16e en Johnny voor zijn 27e(!). Museumcollega Olivia Wardenaar heeft op het laatste moment verstek moeten laten gaan. Omdat we de 30 kilometer lopen, starten we tussen 7.00 en 8.00 uur. De lopers voor de 50 en 40 kilometer zijn al om 4.00 uur respectievelijk 6.00 uur begonnen. Heel relaxed verzamelen we ons op de Wedren bij de start. Hans Ririhena uit Elst, Eddy Lesimanuaja uit Hoogeveen, Anies Huwae uit Tiel, Frans uit Deventer and last but not least Tommy uit Nieuwegein melden zich ook. Als de rijen bij de start korter worden sluiten we aan om ons polsbandje te laten scannen. Eenmaal gescand kunnen we starten. Jalan bae samua! Een goede Vierdaagse. Loop lekker!

Foto: Huib Akihary

Dag van Elst
De groep van 30 kilometer lopers is dit jaar groot. Het is erg druk waardoor we bijna stapvoets in file lopen over de brug over de Waal. Linksaf de dijk op naar Oosterhout lost de file op. Verderop de route komen we in Elst dat vanaf het begin van de Vierdaagse een belangrijke doorkomstplaats is. In Elst wonen veel Molukkers. Op 11 mei 1951 kwamen de eerste 13 Molukse gezinnen te wonen in kamp Snoodenhoek. Het kamp telde 10 houten barakken. Later zouden er nog 11 gezinnen bijkomen en 27 alleenstaanden. Kamp Snoodenhoek was oorspronkelijk een werkkamp en ook in de jaren na de oorlog gebruikt voor de opvang van Indische repatrianten. In 1963 verhuisden de eerste Molukse gezinnen van het kamp naar de nieuwe Molukse woonwijk. “Nu telt Elst ongeveer een kleine 1.000 inwoners met Molukse achtergrond,” vertelt burgerraadslid Agoes Peilouw, “althans volgens de schatting van de Gemeente Elst”.

FPP 0114. Aankomst in Elst voor een korte pauze. 17 juli 1972. Collectie Pasanea-Platenkamp.

Noes Peilouw
Noes Peilouw, de broer van Agoes, loopt dit jaar voor de 39e keer mee. Ja, U leest het goed. De 39e keer! “Volgend jaar mijn jubileum met 40 Vierdaagse-kruisjes!” roept Noes mij enthousiast toe als ik hem in de wandelmeute aanschiet. Hij herinnert me aan ons gesprek van een jaar eerder over een te maken expositie over de Molukse inbreng uit Elst tijdens de Vierdaagse. “We hebben heel veel materiaal, verhalen en foto’s,” zegt Noes. En dat zal zeker kloppen want al jaren lopen er veel mensen mee uit Elst. Ook het museum heeft fotomateriaal uit de jaren 1952 en 1972 van de collectie Pasanea-Platenkamp.

FPP 0106. Vierdaagse-wandelaars passeren woonoord ‘Snoodenhoek’. 17 juli 1972. Collectie Pasanea-Platenkamp.

Bemmel
Na Elst komen we in Bemmel. En als we Bemmel zeggen dan betekent dat pauzeren en soto ajam (kippensoep) eten bij de Molukse rustplaats. Dat doen we dan ook uitgebreid. Dat is ook nodig want we zijn drijfnat geworden door een plotselinge hoosbui. Het is druk met bekenden op de rustplaats. De soto smaakt erg lekker en gaat er goed in. Het is gezellig en we blijven hangen. Pelan2 saja… Rustig aan, alle tijd. De ene bekende vertrekt, een andere bekende komt binnen. “Nog 5 minuten!” Johnny steekt zijn hand op met 5 vingers gestrekt.

Foto: Huib Akihary

Boss Johnny
We lopen gezamenlijk naar Lent. Gelukkig hebben we alle drie hetzelfde looptempo van gemiddeld 5,5 kilometer per uur, wat prettig is. Er is er altijd wel één die het tempo aangeeft. Johnny is de meest ervaren Vierdaagse-loper (26 keer) en kent de route als geen ander. Hij noteert altijd hoe laat we vertrekken, weet de beste plekken waar we kunnen stoppen en houdt de tijd bij hoe lang we pauzeren. Ondertussen houdt hij ook bij waar vrienden lopen. Wel relaxed zo. We finishen op de eerste dag ruim op tijd op de Wedren in Nijmegen. Ik heb wat pijnlijke voeten maar dat is niet gek want ik heb – volgens goed Moluks gebruik – nauwelijks getraind.

Foto: Huib Akihary

Hitte
Het was erg warm op de derde dag tijdens het lopen in Groesbeek en de Zevenheuvelen. Zo warm en benauwd dat de Vierdaagse organisatie besloot om op vrijdag alle routes met 10 kilometer in te korten. Op de laatste dag liepen we dus maar 20 kilometer en een ingekorte route door schaduwrijk bos om bij Malden op de oude route te komen naar de Via Gladiola in Nijmegen. Het voelde aan als een trainingsrondje. Op het smalle bospad raakten we in de meute elkaar uit het oog. Maar geen nood – ik kon gezellig aansluiten bij Hans Ririhena en Eddy Lesimanuaja.

Foto: Hans Ririhena

Onze hoffotograaf
De intocht in Nijmegen is elk jaar weer grandioos. Wat een mensenmassa langs de kant. Voorzien van gladiolen en wat sopi onderweg aangeboden naderen we de finish. Langs de hoofdtribunes met de bobos, rechtsaf de Oranjesingel op. Daar staat elk jaar halverwege links Ating Manuputty uit Vught die alle Molukse lopers vastlegt. Dit jaar zijn het er heel veel die finishen, meer dan honderd. Een hele klus om alle namen te achterhalen… toch maar serieus na gaan denken over een expositie over het wandelen door Molukkers i.h.b. de Vierdaagse.

Hans Ririhena uit Elst, Eddy Lesimanuaja uit Hoogeveen, Huib Akihary uit Rotterdam. Foto: Ating Manuputty

Finish
Na de finish haal je je medaille op of speldje met een nummer wat aangeeft hoeveel kruisjes je hebt. Ik mijn 8e, Isaac zijn 17e, Johnny zijn 27e, Hans zijn 31e en Noes zijn 39e!

Volgend jaar weer!

GESCHREVEN DOOR REDACTIE OP 22 JULI 2024. GEPOST IN NIEUWS

De VriendenLoterij Museumprijs, een samenwerking tussen het Cultuurfonds, de VriendenLoterij en de Museumvereniging heeft Museum Maluku en het Indisch Herinneringscentrum met onze tentoonstelling ONS LAND – Dekolonisatie, generaties, verhalen genomineerd!

De prijs van 100.000 euro wordt elk jaar toegekend aan een Nederlands museum met onderscheidende presentaties of activiteiten binnen een wisselend thema. De jury bepaalt het thema en kiest de genomineerden. Het thema voor dit jaar is Levende tradities: immaterieel erfgoed en musea. Uiteindelijk kiest het publiek de winnaar.

Deze zomer bezoekt de jury de zeven kandidaten van de longlist. Uiteindelijk zal een selectie van drie musea een publieke stemronde krijgen. Wij hopen de prijs in de wacht te slepen zodat we onze tentoonstelling uit kunnen breiden en verbeteren voor ons publiek. Houd onze nieuwsbrief en socials in de gaten voor meer updates of kijk op www.museumprijs.nl

30 juli – Jendela Maluku

Lees meer

NU TE ZIEN: MANO SOM – MALUKU 2.0

Lees meer

GESCHREVEN DOOR HENRY TIMISELA OP 27 JUNI 2024. GEPOST IN NIEUWS

De eerste helft van 2024 zit er alweer bijna op. Een mooi moment voor directeur Henry Timisela om je mee te nemen langs alle hoogtepunten in Museum Maluku tot nu toe, en vooruit te blikken op wat het jaar nog in petto heeft.

Beste lezer,

De zomer begint eindelijk op gang te komen en terwijl de zon over het museum schijnt, neem ik graag de tijd om terug te blikken op de bijzondere eerste helft van dit jaar. Onze tentoonstellingen hebben niet alleen de collecties tot leven gebracht, maar ook een prachtige impact gehad op onze bezoekers. Al zeg ik het zelf hoor. Wanneer ik namelijk het museum café inloop en een gesprek aanga met de bezoekers, merk ik vaak veel enthousiasme!

Een van de hoogtepunten was de tentoonstelling Uitgepakt, waarin we een Molukse woonbarak uit de jaren 50 reconstrueerden. Deze reconstructie bracht een stroom van herinneringen naar boven bij onze bezoekers. Grootouders vertelden hun kleinkinderen over het leven in de kampen, wat hen een beter begrip gaf van hun Molukse familiegeschiedenis. Ook niet-Molukse bezoekers kregen hierdoor een indringend beeld van de opvang van Molukkers na hun aankomst in 1951. Het was echt mooi en vaak ook ontroerend om te zien hoe deze tentoonstelling gesprekken op gang bracht, niet alleen binnen gezinnen maar ook tussen verschillende gemeenschappen. Dit is waar Museum Maluku onder andere voor staat.

De expositie Uitgepakt: Van kist naar kast die eerder dit jaar te zien was.

Deze interacties en herinneringen hebben een, hopelijk blijvende, indruk achtergelaten. Sterker nog, we ontvangen steeds meer verzoeken van Molukse woongemeenten door het hele land om delen van onze collectie te exposeren. Bijvoorbeeld in Deventer, Groningen en Nistelrode. Vaak worden deze verzoeken gedaan ter gelegenheid van jubilea van Molukse gemeenschappen in die woonplaatsen. Het is daarom een eer om te zien hoe onze collectie een brug slaat tussen verleden en heden, en bijdraagt aan het vieren van onze gedeelde geschiedenis.

Onze mobiele expositie Gedeelde Geschiedenis tijdens het 60-jarige jubileum van de Molukse wijk De Wijert in Groningen.

Onze samenwerking met de Molukken zelf verloopt eveneens naar wens. We zijn overtuigd om meer van elkaar te ontdekken en onze collecties te verrijken. Hoewel dit een lange-termijnproject is, is het wel fijn om te melden dat we volop investeren in deze samenwerking met bijvoorbeeld Museum Siwalima op Ambon. Tegelijkertijd werken we achter de schermen hard aan de digitalisering van onze archieven, wat een spannend vooruitzicht biedt voor de toekomst. Hierover vertel ik later graag meer.

Samenwerken met het onderzoeksteam van Museum Siwalima.

Maar laten we ook vooruitkijken naar wat er na de zomervakantie op ons programma staat. We hebben nieuwe producties gepland, zoals een videopodcast over immaterieel erfgoed genaamd Unboxing. Daarnaast komt er een livestream met Bahasa Basudara Cafe op Ambon, en een gloednieuwe expositie waarin jonge Molukse kunstenaars reflecteren op kolonialisme en slavernij op de Molukken. Ook hier is het weer inspirerend om te zien hoe deze jonge artiesten hun perspectieven delen en zo bijdragen aan een breder begrip van onze geschiedenis.

Gedurende deze zomerperiode presenteren we met trots de video-installatie van Mano Som, getiteld MALUKU 2.0. Deze installatie biedt een moderne kijk op dans binnen onze cultuur en geschiedenis, en we zijn er enorm trots op deze met jullie te delen.

Still uit de video-installatie MALUKU 2.0.

Terwijl we genieten van de warme dagen, is het duidelijk dat Museum Maluku meer is dan een bewaarplaats van objecten. Echt. Het is meer dan dat. Het is een levendige (digitale) ontmoetingsplaats waar herinneringen worden gedeeld en verhalen worden verteld. Laten we deze zomer gebruiken om te reflecteren op ons verleden, te genieten van het heden, en vol enthousiasme vooruit te kijken naar wat komen gaat.

Ik wens jullie allen een prachtige zomer toe en hoop jullie binnenkort in ons museum te mogen verwelkomen!

Henry Timisela
Directeur Museum Maluku

20 JULI – PENCAK SILAT FESTIVAL

Lees meer

30 JULI – JENDELA MALUKU

Lees meer

NU TE ZIEN: MANO SOM – MALUKU 2.0

Lees meer

GESCHREVEN DOOR REDACTIE OP 24 JUNI 2024. GEPOST IN NIEUWS

Aone van Engelenhoven, universitair docent Zuidoost Aziatische Taalwetenschap aan de Universiteit Leiden, is een expert op het gebied van het Letinees: een unieke taal afkomstig van Leti, een eiland in de Zuidwest-Molukken. Zijn fascinatie voor deze bijzondere en complexe taal begon met een persoonlijke ontdekkingstocht, gevoed door nieuwsgierigheid en de wens om zijn eigen familiegeschiedenis te begrijpen.

Zoektocht naar eigen roots
“Mijn moeder had mij altijd gezegd dat onze familie van Ambon komt,” vertelt Aone. “Dat heb ik heel lang gedacht. Toen ik in 1980 voor het eerst naar Indonesië ging, bleek al heel snel dat dat verhaal helemaal niet klopte.” Tijdens de reis kwam Aone erachter dat de roots van zijn familie eigenlijk op Leti liggen, een klein eiland in de Zuidwest-Molukken. Zijn moeder, zoals veel Molukkers destijds, sprak om sociale en politieke redenen niet over hun ware herkomst. “Dat was eigenlijk een overlevingstactiek, want ja, je kunt je maar beter aanpassen aan de meerderheid en niet opvallen.” Maar Aone’s nieuwsgierigheid werd tijdens de reis gewekt. “Toen heb ik besloten dat ik alles wilde weten. Ik ben Taalwetenschap gaan studeren, wat uiteindelijk eindigde in een proefschrift over het Letinees. Daar ben ik eigenlijk in blijven hangen.”

Grootouders als gids
“Toen ik jong was, hoorde ik mijn grootouders wel eens dingen tegen elkaar zeggen die ik niet verstond,” herinnert Aone zich. “Als ik mijn moeder vroeg wat ze tegen elkaar zeiden, dan zei mijn moeder: “Ach, dat zijn die oudjes. Zij spreken gewoon oud-Maleis.” Tijdens mijn reis kwam ik erachter dat dat niet klopte.” Aone’s oma speelde vervolgens een cruciale rol in het leren beheersen van de taal. “Toen ik in 1980 terugkeerde in Nederland en uitlegde dat ik alles wilde weten, besloot mijn oma dat ze vanaf dat moment uitsluitend Letinees tegen mij zou spreken. Dat viel niet mee, maar zorgde er wel voor dat ik de taal al sprak voordat ik het proefschrift ging schrijven in de jaren 90.”

Een unieke taal
Het Letinees onderscheidt zich door zijn unieke grammaticale structuren. Bijvoorbeeld, in plaats van ‘witte kat’, zoals we in het Nederlands zeggen, wordt dit in het Letinees ‘wik tat’. “De ‘t’ van wit en de ‘k’ van kat moet je omruilen,” legt Aone uit. Zulke grammaticale eigenaardigheden komen bijna nergens anders in de wereld voor. Dit maakt het Letinees een fascinerend studieobject, maar ook een uitdaging voor studenten. “Studenten krijgen er hoofdpijn van, dus dan is het wel bijzonder,” zegt hij lachend.

Confrontatie met complexiteit
In zijn colleges confronteert Aone zijn studenten met de complexiteit van het Letinees om hen te helpen hun begrip van taalwetenschap te verdiepen. “Het doel is dat ze beter begrijpen wat taalwetenschap impliceert,” legt hij uit. Studenten moeten in staat zijn om de unieke kenmerken van het Letinees te analyseren en te verklaren, zoals het omwisselen van klanken in woorden. Deze uitdaging dwingt hen om de theoretische kennis die zij eerder in de studie hebben geleerd, toe te passen in een praktische en complexe context.

Het laatste hoofdstuk?
Helaas is het Letinees een uitstervende taal. “Wat je nu op Leti ziet gebeuren, lijkt op wat er in Nederland met het Maleis gebeurt,” vertelt Aone. “De derde generatie Molukkers in Nederland kan het nog wel verstaan, maar spreekt het al minder. De generaties daarna verstaan het vaak al helemaal niet meer. Daarom vind ik het project Totaal Moluks van Jamie Schaduw ook zo goed, want daarmee wordt dit nog een beetje ondervangen. Maar ja, het Letinees verdwijnt gewoon. Officieel schijnen we minder dan 7.000 Letinees-sprekers over te hebben op het eiland zelf. Veel jongeren op Leti spreken het niet meer vloeiend en verstaan het vaak slechts gedeeltelijk. Dat is nu eenmaal zo.”

20 JULI – PENCAK SILAT FESTIVAL

Lees meer

30 JULI – JENDELA MALUKU

Lees meer

NU TE ZIEN: MANO SOM – MALUKU 2.0

Lees meer

Meer dan vechtkunst

GESCHREVEN DOOR REDACTIE OP 19 juni 2024. GEPOST IN NIEUWS

Ontdek de kracht van Pencak Silat bij Museum Sophiahof! 

Museum Sophiahof en Museum Maluku nodigen je op zaterdag 20 juli 2024 van harte uit voor een uniek evenement dat geheel in het teken staat van de Indonesische vechtkunst Pencak Silat. In samenwerking met de Nederlandse Pencak Silat Federatie (NPSF) organiseren we een dag vol inspirerende workshops, spirituele belevingen en culinaire verrassingen.

Vanaf 11.00 uur tot in de vroege avond kun je deelnemen aan diverse Pencak Silat-workshops, waar zowel beginners als gevorderden hun vaardigheden kunnen ontwikkelen. Laat je daarnaast meevoeren in sessies over spiritualiteit en ademhaling, die je lichaam en geest in balans brengen. Geniet van de heerlijke gerechten bij onze foodcourt en ontdek bijzondere kraampjes met spirituele sieraden, edelstenen en meer.

Kom en beleef een dag vol cultuur, beweging en verbinding!

Programma

Het festival richt zich op de 4 pilaren van Pencak Silat:
1. Tanding (wedstrijdsport)
2. Belah diri (zelfverdediging)
3. Kunst & cultuur
4. Spiritualiteit

De Sophiazaal

12.00-13.00: Volwassenenworkshop Zelfverdediging, West-Javaanse stijl Cimandé | The Old School: Stephen Ghazi
Een toegankelijke workshop voor een breed publiek. Praktijkgerichte, realistische situaties zijn het startpunt. Hoe kan ik met mijn lichaam mezelf het makkelijkste verdedigen en wat heb ik ervoor nodig? Voor iedereen toegankelijk: kracht en lenigheid zijn niet doorslaggevend, techniek wel. 

13.00-13.45: Talkshow Pukulan Nusahitu Solemata | Dean, Hanan & Zulfiqar Umarella
Deze talkshow gaat over de enige erkende Molukse Pencak Silat stijl: Pukulan Nusahitu Solemata. Dean, Hanan en Zulfiqar Umarella vertellen samen het verhaal van Samad Umarella, hun vader en de oprichter van deze stijl. Zij doen dat aan de hand van een video.   

14.00-15.30: Presentatie over Pencak Silat in Nederland | NPSF: Olivier Blancquaert & Bradley Jacobs
De Nederlandse Pencak Silat Federatie verzorgt een presentatie over Pencak Silat, afgewisseld met demonstraties van verschillende Pencak Silat groepen. Verwacht demo’s van Daya Batin, Geu-Ling Panca Bela, Mande Muda & Jokotole en muziek van de Kendang Pencak Silat-groep.

16.00-16.30: Demo & talkshow | Moluccan Fighters: Mika Tahitu 
Moluccan Fighters zullen een demo geven van 1-op-1 kickboxtechnieken. Daarna vertelt oprichter Mika in een talkshow over de missie en visie van Moluccan Fighters en deelt hij zijn persoonlijke verhaal.

16.30-16.45: Demo | Guru besar Tjada Timisela
Tjada Timisela sluit het programma af met een demonstratie van de Molukse vechtkunst Pukulan Ama Laka. Verwacht de waaierdans, parang panjang jurus Ama Laka.

De museumtuin

Het programma in de museumtuin wordt georganiseerd door de NPSF. Alle workshops zijn toegankelijk voor zowel beginners als gevorderden.

11.30-12.00: Workshop Ademhaling | Pukulan Cimande Kombinasi: Bradley Jacobs
Voor explosieve activiteiten zoals een vechtkunst, is ademhaling heel belangrijk. Bij Pencak Silat krijgt de ademhaling een diepere betekenis wanneer deze wordt gecombineerd met een bepaalde kijk op en beleving van de wereld. Leer je ademhaling en energie met elkaar te verbinden, waardoor je de beheersing van je lichaam en uiteindelijk ook je gevechtstechnieken versterkt.

13.00-14.00: Workshop Peupeuhan | Gillvan van Ham
Peupeuhan is een Pencak Silat-stijl uit West-Java, waarin de kunst van het vechten met de vuist sterk ontwikkeld is. Binnen deze stijl is een blok of een ontsnapping zonder te slaan niet acceptabel. Ontdek meer over deze vorm van Pencak, gebaseerd op de effectiviteit en de snelheid van de technieken.

14.00-15.00: Workshop Bukti Negara | Naga Kuning Institute
Volg de workshop Bukti Negara door Naga Kuning Institute. Een stijl met de nadruk op Bela Diri en met de oorsprong in Nederland, Amerika en Indonesië.

15.00-15.30: Introductie Golok-toernooi
Volg de introductie op het Golok-toernooi en ontdek alles over de spelregels.

15.30-17.00: Golok-toernooi
Beleef de spanning van het Golok-toernooi, een unieke wedstrijdvariant van Pencak Silat. Kom kijken hoe deelnemers strijden om de prestigieuze Museum Sophiahof Cup, die door directeur van Museum Sophiahof Emma van Proosdij wordt uitgereikt aan de winnaar. Mis deze spectaculaire krachtmeting met het kapmes niet!

16.00-16.30: Beginnersworkshop
Doe mee aan de beginnersworkshop Pencak Silat! Ontdek deze prachtige vechtkunst onder begeleiding van Stephen Ghazi. Toegankelijk voor iedereen, zelfs zonder ervaring. Laat je inspireren en ontdek de basis van Pencak Silat bij ons.

Het parkeerterrein

11.00-17.00 uur: De Pasar

• Foodtrucks van Oom Enang (Moluks) en Warung Kripik (Indisch)
• Javaanse healing door Monica Resowijojo
• Reading en consults door Maureen Wever
• Astrologie door Melanie Webb
• Verkoop amuletten van Bandung en T-shirts door Carmen van Doorne
• Verkoop amuletten en beeldjes door Dave Hartsteen
• Verkoop krachtstenen van Oost-Java door Charles Sihombing
• Verkoop Kutus Kutus-producten en massages door Zafiera Gunawan

Entreeprijzen en tickets

Prijzen
Regulier: €15,- (kom je in je Pencak Silat pak, dan betaal je slechts €10,- voor je ticket)
Kind t/m 12 jaar: €5,-

Datum: zaterdag 20 juli
Tijd: 11.00-17.00 uur
Locatie: Museum Sophiahof, Den Haag
Sophialaan 10, 2514 JR Den Haag

Het Pencak Silat Festival – Meer dan vechtkunst is een samenwerking tussen Museum Sophiahof, Museum Maluku en de Nederlandse Pencak Silat Federatie.

NU TE ZIEN: MANO SOM – MALUKU 2.0

Lees meer

ONS LAND – Dekolonisatie, generaties, verhalen

Lees meer

GESCHREVEN DOOR REDACTIE OP 30 MEI 2024. GEPOST IN NIEUWS

In Den Helder is op 21 maart 2024 een bijzonder monument onthuld dat de geschiedenis van de Molukse marinemensen eert. Het is het resultaat van jarenlange inspanningen van de werkgroep Bangsa Maluku, die de erfenis van hun voorouders levend wilden houden. Rob Picauly, een van de initiatiefnemers, vertelt ons meer over de reis naar de onthulling van het monument.

Bij de marine
In 1951 kwamen zo’n 12.500 Molukkers met de boot naar Nederland. De meesten van hen waren KNIL-militairen en hun gezinnen, maar een deel van hen werkte voor de Nederlandse Marine. Ze waren in de veronderstelling slechts tijdelijk naar Nederland te komen, maar bleven uiteindelijk tot aan hun pensioen bij de marine werken. Zo ook de vader van Rob Picauly. “Mijn ouders kwamen met het tweede schip, de Atlantis, in Nederland aan. Na aankomst werden de KNIL-militairen ondergebracht in kampen als Vught en Schattenberg, maar de marinemensen werden ondergebracht op plekken waar de marine zich bevond. Zo kwamen mijn ouders eerst in Klundert, daarna in Vlissingen en later in Den Helder terecht. In tegenstelling tot de KNIL-militairen die werden ontslagen, bleven de marinemensen allemaal in dienst. Mijn vader begon er ooit als matroos kanonnier en eindigde uiteindelijk als sergeant geschutskonstabel.”

Nederlandse en Molukse marinemannen. Collectie MHM – F 90.0481.

Unaniem voor
Rob zag dat de graven van Molukse ex-KNIL-militairen in andere gemeenten in het land een bijzondere status verkregen en dat er verschillende monumenten gemaakt werden. “Wij vonden dat ook onze ouders, de Molukse marinemensen, deze erkenning verdienden,” vertelt Rob. Samen met een aantal andere initiatiefnemers uit Den Helder richtte hij een werkgroep op: Bangsa Maluku. “We schreven meerdere politieke partijen aan en vertelden hen wat wij voor ogen hadden. Er was slechts één lokale partij die reageerde. Deze partij heeft tijdens de gemeenteraadsvergadering twee moties ingediend: één voor een bijzondere status van de graven van de Molukse marinemensen, en één voor het oprichten van een monument. Tot onze grote verbazing was de raad unaniem voor beide moties! Ons verzoek werd dus breed gedragen. Dit was het begin.”

De ‘making of’ van het monument. Foto: Dany Rahakbau.

Moedig
Na de politieke goedkeuring begon de zoektocht naar een geschikte kunstenaar om het monument te maken. De keuze ging uiteindelijk naar Peter Jonas. De samenwerking leidde tot het ontwerp met verschillende symbolen die de Molukse cultuur en de verbondenheid met de marine weerspiegelen. “Linksboven zie je de contouren van de Kota Inten, het eerste schip waarmee Molukkers in 1951 in Nederland aankwamen. Het schip doorkruist een hutkoffer, die symbool staat voor de reis. De koffer wordt gedragen door vier salawaku’s. In het midden is een plakkaat gemaakt met alle 31 namen van de Molukse marinemannen in Den Helder, omringd door twee parangs. Aan de rechterkant zie je twee speren en een rond schild met de Molukken erop.” Het monument kreeg de naam ‘Berani’ wat ‘moedig’ betekent, passend bij de dapperheid van de Molukse marinemannen en hun gezinnen.

Het monument ‘Berani’. Foto: Marinemuseum Den Helder.

De onthulling
Op 21 maart 2024 was het zover: de onthulling van het monument op Willemsoord, de plek waar de scheepswerf van de marine staat. Een indrukwekkende en emotionele gebeurtenis waar bijna 300 mensen bij aanwezig waren. Het monument werd officieel onthuld door de burgemeester van Den Helder, de commandant der Zeestrijdkrachten en de laatste overlevende Molukse marineman, Bob Bernardus. “Het was heel symbolisch dat de gemeente, de marine en de Molukse gemeenschap dit samen deden. We kijken terug op een hele mooie en geslaagde dag.”

Burgemeester Jan de Boer, Bob Bernardus en Commandant der Zeestrijdkrachten René Tas. Foto: Rob Picauly.

Oog op de toekomst
Terwijl het monument een tastbare herinnering biedt aan het verleden, kijken de leden van Bangsa Maluku ook naar de toekomst, waar ze blijven werken aan het verspreiden van kennis en bewustzijn over de geschiedenis van de Molukse marinemensen. “We werken nog aan een bordje met uitleg over het monument en een QR-code die verwijst naar een website met meer informatie. Daarnaast zijn we bezig met programma’s voor de jongere generaties. Zij weten niet altijd precies waar hun grootouders of overgrootouders vandaan komen. We willen hen helpen om meer te leren over hun eigen roots.”

Tijdens de onthulling op 21 maart 2024. Foto: Steven Janssen.

Bezoek ONS LAND
Meer te weten komen over de geschiedenis van de Molukse marinemensen? In de tentoonstelling ONS LAND – Dekolonisatie, generaties, verhalen maak je kennis met acht families die vanuit eigen ervaringen de effecten van de Nederlandse koloniale geschiedenis zichtbaar maken, waaronder het Molukse marine-gezin Bernardus. ONS LAND is een samenwerking tussen Museum Maluku en het Indisch Herinneringscentrum en bezoek je in Museum Sophiahof.

Bob Bernardus tijdens de onthulling op 21 maart 2024. Foto: Steven Janssen.

15 JUNI – OPENING EXPOSITIE MALUKU 2.0

Bestel tickets

MALUKU 2.0: EEN EEUWENOUDE TRADITIE IN EEN NIEUWE DIMENSIE

Lees meer

GESCHREVEN DOOR REDACTIE OP 26 MEI 2024. GEPOST IN NIEUWS

Vanaf 16 juni t/m 22 september 2024 presenteert Museum Maluku de expositie MALUKU 2.0, een indrukwekkende video-installatie van filmregisseur, scenarioschrijver en editor Mano Som. De installatie brengt een ode aan twee eeuwenoude traditionele Molukse dansvormen, de menari en cakalele, en geeft ze een eigentijdse twist. Mano Som vertelt ons meer over de expositie, zijn artistieke achtergrond en de thema’s die hem inspireren.

Van kinderdroom tot carrière
“Volgens mijn ouders was ik pas zeven jaar toen ik voor het eerst zei dat ik filmregisseur wilde worden,” vertelt Som. Deze droom bleef niet bij woorden; als kind keek hij talloze films en op zijn veertiende begon hij met het schrijven van scenario’s. Zijn passie voor films leidde hem naar de filmacademie Sint-Lukas in Brussel, waar hij zowel zijn bachelor als master behaalde. Hoewel de focus van de academie vooral op art house-films lag, ontdekte hij zijn liefde voor het maken van muziekvideo’s.

Een verhaal vertellen met dans
“Ik wilde muziekvideo’s maken, maar ik kende geen artiesten,” legt hij uit. “Omdat er in muziekvideo’s vaak dans voorkomt, benaderde ik studenten contemporary dance met de vraag of ze met me samen wilden werken.” Hiermee was het project MALUKU geboren. “Samen met choreograaf Moya Wenno maakte ik een choreografie met elementen van Molukse traditionele dansvormen, die we mixten met contemporary dance,” vervolgt Som. “Er ontstond hierdoor een hele nieuwe dans, maar deze voelde alsnog Moluks aan. Bijna alle verhalen die ik over de Molukse identiteit had gehoord, in films, in tv-programma’s of in radioprogramma’s, hadden hetzelfde soort narratief. Over de pijn van vroeger en de trauma’s. Dat zijn ontzettend legitieme verhalen natuurlijk, maar ik merkte ook dat je daardoor elke keer in een vastgeroest verhaal terechtkomt. Het idee achter MALUKU was om een ander soort verhaal te vertellen dat meer gericht is op de toekomst en het laten zien van onze talenten.” Deze ervaring opende zijn ogen voor de kracht van dans in het overbrengen van emoties. Sindsdien blijft hij gedreven doorgaan met het creëren van dansprojecten.

MALUKU 2.0
“MALUKU kreeg veel positieve reacties vanuit de Molukse gemeenschap,” zegt Som met trots. Dit inspireerde hem om verder te gaan met MALUKU 2.0, waarin hij de cakalele en menari, twee traditionele Molukse dansvormen, in een hypermoderne setting plaatst. “Ik wilde laten zien dat tradities kunnen evolueren,” vertelt hij. “Ik heb deze dansen in een decor van een blackbox-studio met modern licht geplaatst. Een stukje geschiedenis bevindt zich ineens in een hele futuristische setting.” Met deze frisse blik op een eeuwenoude traditie creëert Som een nieuwe, dynamische vorm die zowel respect toont voor het verleden als een blik werpt op de toekomst.

Kracht in kwetsbaarheid
Kwetsbaarheid, mannelijkheid, en spiritualiteit zijn terugkerende thema’s in het werk van Som. “Dit zijn thema’s die mij zelf heel erg aanspreken en waar ik veel over nadenk. Hoe kun je als man je kwetsbaarheid tonen? In MALUKU 2.0 bekijk je een krachtige dans, maar tussendoor hoor je ook een voice-over en zie je bepaalde andere beelden die er een soort kwetsbaarheid tegenover zetten. Het lijkt me heel mooi om mensen een ander beeld van mannelijkheid te laten zien. Niet praten en geen gevoelens laten zien, dat werkt gewoon niet. Kwetsbaarheid is niet zwak. Ook daar zit kracht in.”

De toekomst
“Ik hoop dat men tijdens een bezoek aan MALUKU 2.0 overspoeld wordt door de kracht van dans,” vervolgt Som. “Dat het een bepaalde trots naar boven brengt. Ik hoop dat het de oudere Molukse generaties een geruststelling biedt, dat de jongere generaties de cultuur levend houden. En ik hoop dat het de jongere generaties een stukje kracht brengt, van: “Wow, dit is gewoon een stukje van mij en van wie ik ben.” Misschien willen zij daarna zelf ook wel cakalele of menari dansen. Natuurlijk hoop ik ook dat er een heleboel niet-Molukkers komen kijken. Dat we even de schijnwerpers op onze dansen zetten en ook hen hier kennis mee laten maken.” Voor de toekomst hoopt Som vooral gezond te blijven om door te gaan met het maken van films. “Het lijkt me tof om door te gaan op het spoor van de MALUKU-projecten,” zegt hij. “Daarnaast ligt mijn passie echt in de fictie, en hoop ik dit jaar of volgend jaar een korte fictiefilm te maken. En de ultieme droom? Dat is een eigen langspeelfilm.”

15 JUNI – OPENING MALUKU 2.0

Lees meer

TOTAAL MOLUKS SLAAT EEN BRUG TUSSEN NEDERLAND EN DE MOLUKKEN MET NIEUW ONLINE PLATFORM

Lees meer

NU TE ZIEN: ONS LAND

Lees meer

Let op: Dit evenement is uitverkocht.

GESCHREVEN DOOR REDACTIE OP 24 MEI 2024. GEPOST IN NIEUWS

Museum Maluku nodigt je van harte uit voor de officiële opening van de nieuwe expositie MALUKU 2.0 op zaterdag 15 juni. Deze video-installatie van filmregisseur, scenarioschrijver en editor Mano Som brengt een ode aan twee eeuwenoude traditionele Molukse dansvormen, de menari en cakalele, en geeft ze een eigentijdse twist. Dompel je onder in deze krachtige Molukse dansen, gefilmd zoals nooit tevoren…

Over Mano Som
Mano Som is filmregisseur, scenarioschrijver en editor. Hij behaalde zijn Masterdiploma aan de Sint-Lukas filmschool in Brussel. Zijn werk draait om de thema’s mannelijkheid, kwetsbaarheid, spiritualiteit en dans.  “Bijna alle verhalen die ik over de Molukse identiteit had gehoord, in films, in tv-programma’s of in radioprogramma’s, hadden hetzelfde soort narratief,” vertelt Som. “Over de pijn van vroeger en de trauma’s. Dat zijn ontzettend legitieme verhalen natuurlijk, maar ik merkte ook dat je daardoor elke keer in een vastgeroest verhaal terechtkomt. Het idee achter het dansproject MALUKU was om een ander soort verhaal te vertellen dat meer gericht is op de toekomst en het laten zien van onze talenten.”

Tickets
Tickets kosten €12,50 per persoon en bieden je naast toegang tot het event ook entree tot de tentoonstelling ONS LAND – Dekolonisatie, generaties, verhalen in Museum Sophiahof. Je bent vanaf 14.00 uur welkom om de tentoonstelling voorafgaand aan het programma te bezoeken.

Datum: Zaterdag 15 juni 2024
Tijd: 16.00 tot 19.00 uur (inloop vanaf 15.30 uur)
Locatie: Museum Sophiahof, Den Haag
Sophialaan 10, 2514 JR Den Haag

Welkom bij ‘Groetjes uit…’, waar we bijzondere verhalen delen die Molukse kunst, cultuur en erfgoed belichten. Afgelopen maand, van 10 maart tot 9 april, vierden velen de heilige maand van de ramadan. Tijdens deze viering nam onze collectiemedewerker Yanise Zijlstra namens Museum Maluku deel aan een gezamenlijke iftar in de Molukse moskee in Ridderkerk ‘Bait Al-Rahmaan’ (huis van de barmhartige), op uitnodiging van Djannah Ollong. Djannah is onderdeel van het archeologieproject Wyldemerck, waar we je in de vorige ‘Groetjes uit…’ over vertelden. Haar vader was de voorzitter van de eerste Molukse studentenvereniging in Vlissingen. Toch vertrok hij naar de Wyldemerck, en uiteindelijk met zijn gezin naar Ridderkerk, waar we Djannah treffen in de moskee. 

Wachten op zonsondergang
“De eerste steen werd gelegd in 1983,” vertelt Djannah Ollong, terwijl we in de gebedsruimte van de moskee staan. Er staan geen stoelen of tafels. Een warmgroen tapijt met barokpatronen bedekt de vloer, terwijl een gebedsnis naar het oosten wijst en houten pilaren stevigheid bieden aan de karakteristieke koepel. Het laatste daglicht sijpelt door kleine raampjes en vult de ruimte. Mannen verzamelen zich geleidelijk in de gebedszaal, sommigen in groepjes op het tapijt, anderen rechtop tegen de muur. Achterin breekt een zwart gordijn de ruimte. Daarachter klinken de stemmen van vrouwen en kinderen. Met de zon die langzaam ondergaat, staat het Maghrib-gebed (avondgebed) en daarna de iftar op het punt te beginnen.

Gebed in de moskee.

Van woonhuis, naar moskee
De Molukse moskee werd in 1984 geschonken door de Nederlandse overheid aan de eerste generatie islamitische Molukkers in Ridderkerk. De islamitisch-Molukse gemeenschap werd gehuisvest in Waalwijk en Ridderkerk na de sluiting van het woonoord Wyldemerck bij Balk in 1969. Daar stond vanaf 1956 een moskee mét minaret (de eerste in Nederland). Maar in Ridderkerk wees de gemeente een woonhuis toe als moskee, die al snel te klein bleek. Er zijn verhalen van mensen die zich naar de moskee haastten, soms zelfs sprintend, want “als je te laat was, dan was er geen plek meer. Vol was vol. Voor de feestdagen moesten we zelfs een sporthal afhuren,” herinnert Djannah zich. Een delegatie wees de Nederlandse overheid op een belofte: “De Molukse gemeenschap heeft recht op een gebedshuis als ze van voldoende grootte is.”

Moskee in Ridderkerk.

Nalatenschap: een plaats van samenkomst
Zo kwam het dat in 1983 de eerste steen werd gelegd. “Dat is het grootste goed wat je kan nalaten voor je kinderen en nazaten,” aldus Djannah. “Onze (groot)ouders waren KNIL-soldaten. Onder hen bevonden zich geen geleerden of islamdeskundigen. Toch hebben ze een moskee achtergelaten.” Het is een mooie demonstratie van veerkracht van deze gemeenschap. En nu staan we in dit Molukse erfgoed dat het verhaal van islamitische Molukkers in Nederland zal blijven vertellen.
De eerste generatie liet niet alleen een gebedshuis na. De moskee is meer dan een plek om te bidden. “Het is een plek van samenkomst voor islamitische-Molukse gemeenschappen,” vertelt Djannah. “Als er een bruiloft is, dan wordt dat hier gehouden. Als er iemand overlijdt, wordt hier het overlijdensgebed gehouden. Als hier een herdenkingsdienst is, gebeurt alles in deze ruimten.” Zo is en blijft ‘het huis van de barmhartige’ een Molukse moskee.

Iedereen is welkom en neemt iets mee
De Molukse moskee verwelkomt meer culturen en is ondertussen een afspiegeling van de samenleving. Marokkaans, Syrisch, Afghaans, Nederlands en meer. Als de zon bijna ondergaat, splitsen mannen en vouwen zich op in de eigen ruimten. Een tafel vol zoetigheden en drinken staat klaar om het vasten te verbreken, traditioneel met dadels en een glas water. Maar de gifgroene kelepon-ballen missen natuurlijk niet in een Molukse moskee. Voordat we aan de gezamenlijke iftar beginnen wordt het Maghrib-gebed verricht.
De mix van culturen vertaalt zich duidelijk op de lange buffettafel, die klaarstaat voor de iftar. Pannen en ovenschalen met nasi goreng, telor, prachtige Afghaanse en Syrische rijstgerechten, pittige curry’s, linzensoep, pasta’s en natuurlijk kippenpootjes. Makan dulu.

GROETJES UIT BALK: UPDATE ARCHEOLOGIEPROJECT WYLDEMERCK

Lees meer

TOTAAL MOLUKS SLAAT EEN BRUG TUSSEN NEDERLAND EN DE MOLUKKEN MET NIEUW ONLINE PLATFORM

Lees meer

NU TE ZIEN: ONS LAND

Lees meer