Van Roma naar Doulos

Op 8 april 1951 kwam het derde transport met Molukse ex-KNIL-militairen en hun gezinnen aan in Rotterdam. De Roma was op 7 maart vertrokken vanaf Tanjung Priok. Bij Molukkers staat de Roma bekend als vrijgezellenboot. Het is ook een boot met een lange geschiedenis en vele naamswisselingen.

Tussen Newsport News en Pulau Bintan

In augustus 1914 begon het allemaal. Vrachtschip SS Medina gebouwd voor de Clyde-Mallory Company werd in Newport News Virginia USA te water gelaten. Ruim 100 jaar later, ging het schip in oktober 2015 voor het laatst ten anker in Pulau Bintan (Riau, Indonesië) als de Doulos en werd een luxe hotelboot. Vele namen heeft deze boot gekend. Molukkers in Nederland kennen dit schip als de Roma. Eén van de 11 transportboten die de Molukkers in voorjaar 1951 naar Nederland bracht. Op 8 april 1951 arriveerde de Roma in de haven van Rotterdam. Aan boord 901 passagiers, voornamelijk Molukse militairen met hun gezinnen.

‘Vrijgezellenboot’

De 901 passagiers bestonden uit 624 gezinshoofden, 130 echtgenotes, 70 zonen, 62 dochters, 6 pleegzonen, 5 stiefdochters, 2 stiefzonen, 1 moeder en 1 schoonmoeder. De passagierslijst was nauwgezet geregistreerd en dat alles kun je lezen op de website “Molukkers naar Nederland” van het Nationaal Archief te Den Haag. Ook kun je op deze website nagaan wie er met naam en toenaam op de Roma zat.

Vertrek uit de tangsi. Bij de trein van Tjimahi naar Jakarta voor inscheping naar Nederland met de ‘Roma’.

De overtocht van Indonesië naar Nederland duurde in 1951 ongeveer een maand. Als je wilde weten waar een schip ongeveer voer dan kon je dat toen alleen volgen via de zogenaamde “scheepsberichten” in de kranten. Mobiele telefoons, internet en sociale media waren er nog niet. Ook de Roma is te volgen via de scheepsberichten in de kranten uit die tijd. Die kranten zijn online gezet door de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Zo vermelden de scheepsberichten dat de Roma eind februari 1951 in Surabaya was, 8 maart vertrok uit Jakarta, op 11 maart 500 mijl ten zuidoosten van Colombo voer, 21 maart Aden passeerde en uiteindelijk 8 april afmeerde in de haven van Rotterdam. (Voor meer informatie bezoek je website www.delpher.nl/)

De aankomst van de boten met Molukse militairen en de daaropvolgende bezetting van de woonoorden is nauwkeurig gerapporteerd door de contact-ambtenaar E.J. van Baarsel. Hij was als luitenant-kolonel van het KNIL zelf in 1949-1950 gelegerd in Cimahi bij Bandung. Van Baarsel begint zijn verslag met de aankomst van de Roma op 8 april in Rotterdam. Op die datum arriveerde de Roma in Rotterdam. Het schip heeft tot 2009 gevaren onder verschillende namen en eigenaren. In 2009 ging ze uit de vaart. Ze werd onder de naam Doulos verkocht. Sinds 2015 is ze een hotel-boot in Pulau Bintan (Riau).

Mooie woorden en kritiek

Henry Timisela, de kersverse directeur van het Moluks Historisch Museum begint zijn werkzaamheden in een heftige periode. In deze column kijkt hij terug op die start en spreekt hij zijn verwachtingen uit.

Nooit eerder was ik op zo’n bijzondere manier begonnen aan een nieuw avontuur. Vlak na de bekendmaking van de directeursfunctie door het bestuur, kreeg ik op allerlei manieren felicitaties aangeboden. Ik wil iedereen daarom langs deze weg bedanken voor al deze mooie woorden. De kritische opmerkingen, want die zijn er ook, neem ik vanzelfsprekend mee. Wat een start. En nu schrijf ik dit bericht vanuit huis.

De eerste week

In mijn eerste werkweek was ik uitgenodigd op de afscheidsreceptie van Harriet Ferdinandus, directeur van Pelita en sprak ik diens opvolger Rocky Tuhuteru. Daarnaast ontmoette ik meer bekenden en maakte ik kennis met veel anderen uit het vakgebied. Ik verliet die bijeenkomst met een binnenzak vol visitekaartjes. Diezelfde dag was er ook het nieuws van de excuses van koning Willem Alexander aan Indonesië. En als klap op de vuurpijl kondigde premier Rutte de verscherpte maatregelen aan rondom het coronavirus. Ondertussen richtte ik mijn werkplek op kantoor in en maakte ik kennis met mijn directe collega Huib Akihary, die als conservator is aangesteld. Thuiswerken bleek vervolgens die week een reële optie.

Huib Akihary, museumconservator en Henry Timisela, directeur

Zoals gezegd schrijf ik dit bericht nu vanuit het thuiskantoor. Het is anders, maar het is niet anders. Gelukkig heb ik nog genoeg in te lezen en kan ik op deze manier voorbereidingen treffen. Er is namelijk genoeg werk aan de winkel. Dat kan ik niet alleen en gelukkig ontvang ik langs verschillende kanalen al veel input, waaronder via mail en social media. Juist daarvoor dank. Het Molukse verhaal doet ertoe en ik zal mijn best doen om dat verhaal het podium te geven dat het verdient.

Let goed op elkaar en #staysafe

Vertrek van de Kota Inten (1e reis). Langs de militairen op het schip zicht op de uitzwaaiers op de kade.

Aankomst van Molukkers in Nederland

Op 21 maart 1951 kwamen de eerste Molukkers aan in Nederland. De Kota Inten vertrok op 20 februari uit Surabaya met de eerste groep en kwam aan in Rotterdam. Er zouden nog elf tochten volgen, die in totaal ruim 12.500 voornamelijk Molukse soldaten en hun gezinnen naar Nederland zouden brengen. Ze arriveerden in Rotterdam en Amsterdam. Dat is vandaag precies 69 jaar geleden.

Herdenkingswandeling Lloydkade

Tegenwoordig wordt binnen de Molukse gemeenschap de aankomstdatum als een markering gezien van de Molukse geschiedenis in Nederland. Zo wordt er sinds een aantal jaar een herdenkingswandeling gehouden richting de Lloydkade in Rotterdam. Ook op social media delen nazaten van deze eerste generatie, foto’s van hun (voor/over/groot)-ouders ter nagedachtenis aan deze historische gebeurtenis.

Kota Inten

Op bijgaande foto zie je het vertrek van de Kota Inten (1e reis). Langs de militairen aan boord van het schip is er zicht op de uitzwaaiers op de kade. De Kota Inten werd in 1927 gebouwd door Maatschappij Fijenoord in Rotterdam. Ze werd twee keer ingezet bij de overbrenging van Molukse militairen en hun gezinnen van Java naar Nederland. Het schip werd in 1957 in Hong Kong gesloopt. Meer foto’s van onder andere het leven aan boord en tijdens de overtocht, vind je op deze website.

Meer info over de overtocht

Hieronder is een overzicht van de schepen waarmee de Molukkers in Nederland arriveerden. Wil je weten met welk schip jouw familie de overtocht maakte? Gebruik dan deze database.

Molukse transporten	Reis	Aankomst	Datum aankomst
Asturias	9	Amsterdam	17 mei 1951
Atlantis	2	Rotterdam	23 maart 1951
Castelbianco	4	Rotterdam	24 april 1951
Fairsea	10	Rotterdam	5 juni 1951
Goya	11	Rotterdam	15 juni 1951
Groote Beer	7	Amsterdam	12 mei 1951
Kota Inten (eerste reis)	1	Rotterdam	21 maart 1951
Kota Inten (tweede reis)	12	Rotterdam	21 juni 1951
New Austalia	5	Amsterdam	29 april 1951
Roma	3	Rotterdam	8 april 1951
Skaubryn	6	Rotterdam	10 mei 1951
Somersetshire	8	Amsterdam	16 mei 1951

MHM tot en met 6 april 2020 gesloten vanwege besmettingsrisico’s

Vanwege de besmettingsrisico’s is het Moluks Historisch Museum in ieder geval tot en met 6 april 2020 gesloten. Hiermee geven bestuur en directie gehoor aan de genomen maatregelen van het kabinet.

Update: dit artikel is aangepast op 15 maart 2020

VRAGEN VAN STUDENTEN

Het Moluks Historisch museum krijgt regelmatig vragen van studenten voor scripties en onderzoeken. Studenten met vragen over een onderzoek of ons archief kunnen terecht bij Carmen Prins (c.prins@museum-maluku.nl).

FOTOARCHIEF

Vragen over het fotoarchief van het Moluks Historisch Museum kunt u stellen aan Huib Akihary (h.akihary@museum-maluku.nl). De fotocollectie van het Museum Maluku geeft een beeld van de geschiedenis van de Molukkers in Nederland en van de ontwikkelingen in de Molukse gemeenschap vanaf 1951 tot heden. Ook de band die Nederland en de Nederlandse Molukkers hebben met de Molukken wordt zichtbaar.

ACTIVITEITEN

Geplande activiteiten in de maand maart, zoals Museumnacht Kids en de presentatie van Wij zijn de Molukkers! worden afgelast. Houd onze website in de gaten voor de meest actuele informatie hierover.

SOPHIAHOF EN BIBLIOTHEEK

Sophiahof is sinds 13 maart 2020 volledig gesloten. Dit betekent dat u in ieder geval tot en met 6 april 2020 geen gebruik kunt maken van de bibliotheek.

ZALEN

Voor meer informatie over boekingen van de zalen kunt u een mail sturen naar Reinier van Ooijen (r.vanooijen@museumsophiahof.nl).

Voor alle andere vragen kunt u terecht bij Henry Timisela (h.timisela@museum-maluku.nl), directeur van het Moluks Historisch Museum.

Henry Timisela nieuwe directeur Moluks Historisch Museum

Met ingang van 10 maart 2020 is Henry Timisela de nieuwe directeur van het Moluks Historisch Museum. Op 5 maart ging het bestuur van het Moluks Historisch Museum akkoord met zijn benoeming.

Henry Timisela is blij met zijn benoeming. ‘Juist in deze tijd waarin er veel Molukse talenten zijn, is het aan het Moluks Historisch Museum om die mensen een podium te geven. Dat is een rol die het museum al sinds jaar en dag heeft, en nu nog meer zal gaan invullen door mensen in het land op te zoeken en met hen de samenwerking aan te gaan. Het Molukse verhaal doet ertoe. Ik kijk er naar uit om aan de slag te gaan.’

JUISTE PERSOON OP JUISTE PLAATS

Henry Timisela volgt Nelleke Launspach op, die op 1 februari 2020 het Moluks Historisch Museum verliet na een korte interim-periode. Het bestuur van het Moluks Historisch Museum ziet Timisela als de ideale opvolger van Launspach.

Voorzitter Kaja Sariwating: ‘Henry heeft een schat aan ervaring opgedaan, die zeer van pas komt in zijn nieuwe rol als directeur van het Moluks Historisch Museum. Onze stichting is volop in beweging en Timisela’s deskundigheid en gedrevenheid zijn daarbij zeer welkom. We hebben er alle vertrouwen in dat hij de juiste persoon op de juiste plaats is.’

TBT WORKS

Timisela werkte de afgelopen jaren op freelance-basis als programmamaker, projectleider en journalist. Met zijn broer Joshua richtte hij het productiebedrijf TBT Works op. Samen maakten zij de speelfilm JEFTA, de theatervoorstellingen Het Geheim van The Brothers Timisela, Enkeltje Toekomst, Hotperdomme Nou en De LIEPDE Show.

Foto’s: Henry Timisela / TBT

Even voorstellen: Huib Akihary

Het Moluks Historisch Museum heeft naast een nieuwe website tevens een nieuwe medewerker. Huib Akihary, een vertrouwd gezicht en een oude bekende van onze stichting, verbindt zich aan het Moluks Historisch Museum als conservator.

Achtergrond Huib Akihary

Huib Akihary was sinds het begin van de jaren ’90 betrokken bij het Moluks Historisch Museum. Daarnaast is hij de afgelopen jaren actief betrokken bij verschillende initiatieven in het land, zoals de Molukse Dag op het Kwaku Summer Festival in Amsterdam, stichting Rhythm of Maluku en stichting Moluccan Future Foundation. Hij is freelance kunsthistoricus en geeft regelmatig lezingen en workshops in Nederland en Indonesië.

Contact

Je kunt hem vragen stellen via h.akihary@museum-maluku.nl.

Nieuwe website is online

Met trots lanceren wij onze compleet nieuwe website. De nieuwe website beschikt over een SSL-certificaat. Bezoekers kunnen daardoor veilig gebruik maken van de website.

In de afgelopen weken is er op de achtergrond gewerkt aan deze nieuwe website. Wij hopen dat de website een goed beeld geeft van onze activiteiten. Mocht u vragen hebben of suggesties hebben, dan horen wij dit graag!

Overbetuwe weet nu alles over Molukken

Op 19 februari vond in Sociaal Centrum De Wieken in Elst een informatieavond plaats over de geschiedenis van de Molukken en de Molukse Nederlanders in ons land. MHM’s Huib Akihary gaf een lezing tijdens de druk bezochte informatieavond.

GELD VOOR SLACHTOFFERS

In veel Nederlandse gemeenten met een Molukse gemeenschap stelde de gemeente geld beschikbaar voor hulp aan aardbeving-slachtoffers op de Molukken, onder andere in Assen, Barneveld, Den Bosch, Gennep, Tiel, Waalwijk en Wierden. Het voorstel bereikte in de gemeenteraad van Overbetuwe geen meerderheid. Gebrek aan kennis over de Molukse gemeenschap in Elst werd daar als mogelijke oorzaak voor de weigering gezien. De lezing van Huib Akihary moest dat gebrek aan kennis wegnemen.

INFORMATIEAVOND

De avond, die om 20.00 uur begon, was specifiek bedoeld voor Nederlanders die meer over de Molukken en de Molukse Nederlanders willen weten.

Elstenaar Freddy Vink zag de avond als een mooie kans zijn kennis over de Molukken wat aan te scherpen. ,,Ik zie dit maar als een opfriscursus. Mooi dat er ook politici in de zaal zitten. Want een beste beurt hebben die na de aardbeving vorig jaar niet gemaakt.’’ Ook burgemeester Patricia Hoytink-Roubos van de gemeente Overbetuwe was te gast.

GELD GEMEENTE OVERBETUWE VOOR WEDEROPBOUW SCHOLEN

Na afloop van de informatieavond maakte burgemeester Patricia Hoytink-Roubos dat de gemeente Overbetuwe 13.623 euro schenkt. Overbetuwe draagt alsnog financieel bij aan de wederopbouw van tien scholen op de Molukken.

Bron: De Gelderlander (20-02-2020) / Foto: Bert Beelen

Het Molukse verhaal ophangen aan foto’s

Het Molukse verhaal opgehangen aan foto’s

GESCHREVEN DOOR PROF. DR. FRIDUS STEIJLEN OP 20 FEBRUARI 2020. GEPOST IN NIEUWS

‘Een foto zegt meer dan duizend woorden’, wordt wel eens gezegd. Ik vraag me af of dat wel zo is. Het hangt ervan af wat iemand in een foto ziet of wil zien. Het hangt af van wat iemand graag wil horen, welk verhaal iemand wil vertellen. Dit soort overwegingen hield ik afgelopen 15 januari de aanwezigen op het Sophiahof voor. We waren bij elkaar vanwege de verkiezing van 25 foto’s die een beeld moeten geven van Nederlands Indië, Suriname en de Caraïbische eilanden tijdens de tweede wereldoorlog en kort daarna.

Dat was in het kader van het project ‘De tweede wereldoorlog in honderd foto’s, geïnitieerd door het NIOD (Nederlands Instituut voor oorlogs-, holocaust – en genocidestudies). Daarvoor koos in elke provincie – twaalf en de zogenaamde overzeese gebiedsdelen – een commissie 50 foto’s. Waarvan het publiek er weer 25 kon kiezen. En op 30 maart zullen uit alle foto’s 100 worden uitgekozen voor een tentoonstelling in de Tweede Kamer. De eerste selectie van 50 foto’s per provincie zullen worden gebruikt voor pop-up tentoonstellingen.

Molukse ex-KNIL-militairen uit woonoord Vossenbosch in training voor de wandelmars van Nijmegen. V.l.n.r.: A. Tuasela, H. Piris, J. Tuasela, S.A. Uneputty, F.J. Salakory, onbekend, A. Sahusilawane, F. Pattiasina (voor), P. Maulany (achter), M. Patty, W.D. Sipahelut, A. de Kock (achter), A. Latumahina (donkere baret, vooraan), D. Pattiasina (gedeeltelijk achter de vlag), onbekend (geheel achter de vlag).

Voor de selectie van de 50 foto’s uit de ‘overzeese gebiedsdelen’ putte we uit verschillende collecties, uiteraard ook die van het Moluks Historisch Museum. Het bijzondere van die laatste collectie is dat er foto’s in zitten die je elders niet vind, ook over de periode 1940-1949. Dat komt omdat ze via Molukkers in de archieven terecht zijn gekomen. Molukkers kwamen op andere plaatsen en vonden andere dingen belangrijke om vast te leggen of om als herinnering te bewaren.

Een van de foto’s die we uitkozen laat een groep mannen met bloot bovenlijf zien, die bezig zijn met sportles. De foto was genomen in Ambon en stamt uit 1945. Die plaats en tijd zijn bijzonder. Het is een foto van de training van KNIL militairen die na de capitulatie van Japan op de Molukken werden gerekruteerd. Vlak na die capitulatie was Nederland al weer terug in de Molukken en kon beginnen met de her-organisatie van het KNIL. Dat is een ander verhaal dan die foto’s uit andere delen van Indonesië vertellen waar Nederland nog wilde proberen haar koloniale gezag te herstellen. Die ene foto van sportende KNIL militairen, vertelt ons het verhaal van verschillende situaties in de uitgestrekte Indonesische archipel. Verschillen waardoor vanaf augustus 1945 Molukkers makkelijke voor het KNIL konden worden gerekruteerd dan bevolkingsgroepen op andere eilanden. Tegen de achtergrond van de actuele discussies over de dekolonisatie is dat een belangrijk verhaal.

Coos Ayal met 10 van de 17 overlevenden van de verzetsgroep op Nieuw-Guinea. De foto is genomen in Camp Wacol, Australië. V.l.n.r. Nuhuwae, Sagrang, Soeha, De Mey, Kokkeling, De Kock, Beaufort, Jaquard, Attinger en Sandiman.

Helaas, vind ik, heeft de foto de volgende ronde niet gehaald en zit hij niet in de selectie van 25 foto’s. Een foto van het Moluks Historisch Musem die wel in de volgende ronde is gekomen is die van Coosje Ayal, poserend met tien van de overlevenden van de verzetsgroep op Nieuw Guinea waar zij onderdeel van was. Ook dat is een belangrijk verhaal. Maar ook voor deze foto geldt dat je alleen het verhaal goed kan vertellen als je weet wat er op de foto staat. En je moet uiteraard het verhaal van Coosje en deze verzetsgroep willen vertellen, het verhaal belangrijk vinden.

Een foto vertelt volgens mij niet meer dan duizend woorden. Woorden zijn belangrijk om te weten wat je op de foto ziet. De foto is belangrijk om de woorden diepgang te geven. Het verhaal van Coosje krijgt diepgang als je haar als enige vrouw tussen de tien mannen ziet staan. Het verhaal over de rekrutering voor het KNIL direct na de Japanse capitulatie krijgt gezicht als je de Molukse militairen ziet sporten en je je beseft dat een aantal van hen in 1951 mogelijk naar Nederland is gebracht.

Deze foto’s in de collectie van het Moluks Historisch Museum moeten we koesteren, samen met de verhalen en we moeten zorgen dat die een weg blijven naar een breder publiek. Zoals ze nu in het project ‘De Tweede Wereldoorlog in honderd foto’s’ kleine haakje vormen om het Molukse verhaal aan op te hangen.

Laatste berichten

Zoek zelf naar beeldmateriaal

Bezoek ‘Vechten voor vrijheid. De vele gezichten van verzet’

MHM zoekt extra vrijwilligers!

GESCHREVEN DOOR REDACTIE MHM OP 18 FEBRUARI 2020. GEPOST IN NIEUWS

Wil jij je graag inzetten voor het Moluks Historisch Museum? Geef je dan op als vrijwilliger.

MEER WERK DAN VRIJWILLIGERS

Het Moluks Historisch Museum kan niet bestaan zonder de onvoorstelbare inzet van de vrijwilligers. We hebben momenteel al vrijwilligers, van een paar uur per jaar tot vast dagen in de week. Toch blijkt dat er meer werk is dan er vrijwilligers zijn.

Vrijwilliger zijn bij het Moluks Historisch Museum is leerzaam. Het maakt niet uit of je veel of weinig ervaring hebt, of veel of weinig tijd kunt spenderen, we hebben voor elk wat wils. Als je al veel ervaring hebt willen we graag dat je je kennis inzet om mensen met minder ervaring op te leiden, en als je geen ervaring hebt is dit een ideale plek om (werk-)ervaring op te doen.

REAGEER!

Bijvoorbeeld om een handje te helpen in het archief of communicatie en sociale media. Of een paar uurtjes per week de administratie. Reiskosten worden vergoed! Meld je aan via info@museum-maluku.nl en we nemen snel contact met je op.

Laatste berichten

Zoek zelf naar beeldmateriaal

<h4><p>Bezoek ‘Vechten voor vrijheid. De vele gezichten van verzet’ </p><h4>