Dit jaar, 2020 is weer een uitgelezen kroonjaar. Een jaar waarin meerdere jubilea gevierd worden of gebeurtenissen herdacht. Bijvoorbeeld het einde van de Tweede Wereldoorlog 75 jaar geleden in 1945, in Europa in mei en in de Pacific in augustus. Maar ook in het zelfde jaar de proclamatie van de Republiek Indonesië op 17 augustus. En het is 70 jaar geleden dat de RMS in april werd geproclameerd. En alweer 50 jaar geleden dat met de bezetting van de Indonesische ambassadeurs residentie in Wassenaar een eerste gijzelingsactie door Molukse jongeren werd uitgevoerd, gevolgd door de acties in 1975, dit jaar dus 45 jaar geleden.  

De aandacht voor deze historische momenten dit jaar vinden plaats onder bizarre omstandigheden. In de maand april, zou er in de Amsterdamse RAI een grote manifestatie worden georganiseerd ter ere van de 70 jarige herdenking van de RMS proclamatie. De uitbraak van de covid-19 pandemie gooide roet in het eten. Vanwege de geldende lockdown wordt in Nederland veel werk verricht via de digitale wereld. Ook dat werd de werkelijkheid voor de RMS viering. Dit jaar hield RMS-president in ballingschap mr. John Wattilete op 25 april een toespraak via YouTube. Dat was een wereld van verschil met vorig jaar toen een rechtszaak nodig bleek om de RMS herdenking in theater Orpheus in Apeldoorn af te dwingen. ‘ In de ochtend was Wattilete nog aanwezig geweest bij het hijsen van de vlag in de wijk in Breda, waar iedereen volgens de covid-19 maatregelen netjes afstand hield. Zoals ook in de andere Molukse wijken waar de vlag werd gehesen.  

Vlaggen op de Molukken

Eerder op 25 april al waren op de Molukken vlaggen gehesen. Dat gebeurt elk jaar, wellicht vanwege het kroonjaar, droegen drie mannen dit jaar de vlag zelfs naar het hoofdkantoor van politie. Een filmpje van deze actie, evenals die van een demonstratie in het dorp Aboru gingen viraal.  

Voorlopig ziet het ernaar uit dat de maatregelen in verband met de covid-19 pandemie grote bijeenkomsten zullen tegenhouden. Het is de vraag hoe de herdenkingen van de volgende voor de Molukse gemeenschap belangrijke historisch momenten zullen plaatsvinden. Welke dat zijn en wat de relevantie van die gebeurtenissen is, werd vijf jaar geleden in drie artikelen in de nieuwsbrief van het Moluks Historisch Museum beschreven. Voor de belangstellende: het eerste artikel in februari 2015 ging over 1945, het tweede in maart ging over 1950 en het derde over 1970 en 1975. Wellicht de moeite waard een terug te lezen.  

Op 24 april 1951 kwam het vierde transport met Molukse ex-KNIL-militairen en hun gezinnen aan in Nederland. Ook nu was de haven van Rotterdam de plek van aankomst. De Castelbianco was op 27 maart vertrokken vanuit Tanjung Priok, de haven van Jakarta. Aan boord de 9-jarige Eliza Andarias Teterissa. 

Het klinkt als een zoete witte Italiaanse wijn, maar de Castelbianco is een schip. Bethlehem Fairfield Shipyard Inc. in Baltimore (USA) bouwde deze boot in 1945 onder de naam “Vassar Victory”. In 1947 verbouwde de Siciliaanse firma Sitmar het tot emigrantenschip. Met de naam “Castelbianco” voer zij o.a. naar Zuid-Amerika en Australië. Op de terugweg uit Australië deed zij in maart 1951 Tanjung Priok aan om Molukse militairen en hun gezinnen naar Nederland te brengen. Op 27 maart vertrokken 1054 personen waaronder 299 gezinnen en naar later bleek ook 40 verstekelingen. De meeste Molukse militairen kwamen uit Cimahi bij Bandung. De Castelbianco heeft tot 1974 gevaren. Meer over de geschiedenis van de Castelbianco kun je lezen op de MHM-website. 

Ontscheping

De passagierslijst van de Castelbianco telt 1054 namen. 563 mannen, 510 vrouwen en 1 onbekende. Onder hen soldaat 1e klasse J.J. Teterissa met echtgenote Salomina Teterissa – Nahumury en hun zonen Eliza en Anis. Zij kwamen uit Cimahi en stapten in Tanjung Priok op de Castelbianco. 

Op 24 april 1951 meerde de Castelbianco af in Rotterdam. Ontscheping volgde nog diezelfde dag.  De Molukkers vonden huisvesting in verschillende woonoorden: De Wilgenhof (in Oostburg), Huize St. Joseph in Glanerbrug bij Enschede, Graetheide bij Geleen, Beugelen bij Staphorst, Villheide bij Mill en Schattenberg, het voormalige kamp Westerbork. Het fluitorkest dat tijdens de overtocht verschillende keren had gespeeld ging naar woonoord Tungelroy bij Weert. De 40 verstekelingen kwamen terecht in de bujangkampen in Zeeland waaronder Westkapelle. 

Het gezin van soldaat J.J. Teterissa vond huisvesting in kamp Beugelen bij Staphorst. In 1954 verhuisde de familie naar woonoord Lunetten in Vught. In 1967 gingen ze in Culemborg wonen. 

24 april en lintjesregen

24 april is niet alleen de datum van aankomst van de Castelbianco. Dit jaar is het ook de dag dat bekend wordt wie een Koninklijke Onderscheiding krijgt. Zullen er Molukkers dit jaar geridderd worden?  

Het negenjarig-jochie Eliza Andarias Teterissa die in 1951 met de Castelbianco naar Nederland kwam, kreeg vorig jaar een koninklijk lintje voor velen jaren vrijwilligerswerk. In 1960 deed hij zijn aanneming in de kerk. Daarna was Oom Eli 57 jaar lang betrokken bij de Molukse Evangelische Kerk (GIM). Bij de zondagsschool en als ouderling in de kerkenraad. Daarnaast reed Oom Eli ook als chauffeur van bij Stichting Samen Verder in Culemborg. Hij reed met een busje ouderen en mensen met een beperking rond in Culemborg. Tot voor kort. Oom Eli Teterissa is jl. 14 april overleden in Nieuwegein aan de gevolgen van het Covid-19 virus. 

Zoek zelf in de museumcollectie van het MHM met trefwoord “castel bianco”.
U vindt dan: Passagierslijsten en een foto 

Vanwege de besmettingsrisico’s is het Moluks Historisch Museum in ieder geval tot en met 6 april 2020 gesloten. Hiermee geven bestuur en directie gehoor aan de genomen maatregelen van het kabinet.

Update: dit artikel is aangepast op 15 maart 2020