Groetjes uit Ridderkerk: Iftar in de Molukse moskee

Welkom bij ‘Groetjes uit…’, waar we bijzondere verhalen delen die Molukse kunst, cultuur en erfgoed belichten. Afgelopen maand, van 10 maart tot 9 april, vierden velen de heilige maand van de ramadan. Tijdens deze viering nam onze collectiemedewerker Yanise Zijlstra namens Museum Maluku deel aan een gezamenlijke iftar in de Molukse moskee in Ridderkerk ‘Bait Al-Rahmaan’ (huis van de barmhartige), op uitnodiging van Djannah Ollong. Djannah is onderdeel van het archeologieproject Wyldemerck, waar we je in de vorige ‘Groetjes uit…’ over vertelden. Haar vader was de voorzitter van de eerste Molukse studentenvereniging in Vlissingen. Toch vertrok hij naar de Wyldemerck, en uiteindelijk met zijn gezin naar Ridderkerk, waar we Djannah treffen in de moskee. 

Wachten op zonsondergang
“De eerste steen werd gelegd in 1983,” vertelt Djannah Ollong, terwijl we in de gebedsruimte van de moskee staan. Er staan geen stoelen of tafels. Een warmgroen tapijt met barokpatronen bedekt de vloer, terwijl een gebedsnis naar het oosten wijst en houten pilaren stevigheid bieden aan de karakteristieke koepel. Het laatste daglicht sijpelt door kleine raampjes en vult de ruimte. Mannen verzamelen zich geleidelijk in de gebedszaal, sommigen in groepjes op het tapijt, anderen rechtop tegen de muur. Achterin breekt een zwart gordijn de ruimte. Daarachter klinken de stemmen van vrouwen en kinderen. Met de zon die langzaam ondergaat, staat het Maghrib-gebed (avondgebed) en daarna de iftar op het punt te beginnen.

Gebed in de moskee.

Van woonhuis, naar moskee
De Molukse moskee werd in 1984 geschonken door de Nederlandse overheid aan de eerste generatie islamitische Molukkers in Ridderkerk. De islamitisch-Molukse gemeenschap werd gehuisvest in Waalwijk en Ridderkerk na de sluiting van het woonoord Wyldemerck bij Balk in 1969. Daar stond vanaf 1956 een moskee mét minaret (de eerste in Nederland). Maar in Ridderkerk wees de gemeente een woonhuis toe als moskee, die al snel te klein bleek. Er zijn verhalen van mensen die zich naar de moskee haastten, soms zelfs sprintend, want “als je te laat was, dan was er geen plek meer. Vol was vol. Voor de feestdagen moesten we zelfs een sporthal afhuren,” herinnert Djannah zich. Een delegatie wees de Nederlandse overheid op een belofte: “De Molukse gemeenschap heeft recht op een gebedshuis als ze van voldoende grootte is.”

Moskee in Ridderkerk.

Nalatenschap: een plaats van samenkomst
Zo kwam het dat in 1983 de eerste steen werd gelegd. “Dat is het grootste goed wat je kan nalaten voor je kinderen en nazaten,” aldus Djannah. “Onze (groot)ouders waren KNIL-soldaten. Onder hen bevonden zich geen geleerden of islamdeskundigen. Toch hebben ze een moskee achtergelaten.” Het is een mooie demonstratie van veerkracht van deze gemeenschap. En nu staan we in dit Molukse erfgoed dat het verhaal van islamitische Molukkers in Nederland zal blijven vertellen.
De eerste generatie liet niet alleen een gebedshuis na. De moskee is meer dan een plek om te bidden. “Het is een plek van samenkomst voor islamitische-Molukse gemeenschappen,” vertelt Djannah. “Als er een bruiloft is, dan wordt dat hier gehouden. Als er iemand overlijdt, wordt hier het overlijdensgebed gehouden. Als hier een herdenkingsdienst is, gebeurt alles in deze ruimten.” Zo is en blijft ‘het huis van de barmhartige’ een Molukse moskee.

Iedereen is welkom en neemt iets mee
De Molukse moskee verwelkomt meer culturen en is ondertussen een afspiegeling van de samenleving. Marokkaans, Syrisch, Afghaans, Nederlands en meer. Als de zon bijna ondergaat, splitsen mannen en vouwen zich op in de eigen ruimten. Een tafel vol zoetigheden en drinken staat klaar om het vasten te verbreken, traditioneel met dadels en een glas water. Maar de gifgroene kelepon-ballen missen natuurlijk niet in een Molukse moskee. Voordat we aan de gezamenlijke iftar beginnen wordt het Maghrib-gebed verricht.
De mix van culturen vertaalt zich duidelijk op de lange buffettafel, die klaarstaat voor de iftar. Pannen en ovenschalen met nasi goreng, telor, prachtige Afghaanse en Syrische rijstgerechten, pittige curry’s, linzensoep, pasta’s en natuurlijk kippenpootjes. Makan dulu.