Cold turkey in het depot 

“Cold turkey”, dacht ik toen de paradijsvogel uit onze museumcollectie op -20 °C de diepvriezer inging voor twee weken. Waar gaat dit over zul je nu zeker denken. Invriezen daar gaat het over, een specifieke behandeling die toegepast wordt in de conservering van museumobjecten. Museum Maluku is volop bezig met de zorg en het beheer van de collectie. Eerder in januari berichtte ik dat de collectie vanuit de opslag in Alblasserdam naar onze twee nieuwe depots in Rotterdam gebracht zou worden. Dat was het moment dat het museum zou beginnen met het uitpakken en afstoffen van de collectie. Hier volgt een kort verslag hoe dat gegaan is. 

Zuurstofvrije behandeling 

Katoenen kleding, houten beeldjes, vlechtwerk en opgezette beesten bestaan uit organisch materiaal wat kwetsbaar is voor vocht, stof en groei van micro-organismen en schimmels. Bij een eerste check van de collectie in de opslag van Alblasserdam (vorig jaar) zagen we bij enkele objecten schimmel, sporen en insectenlarven. Een reden om de hele collectie, bestaande uit organisch materiaal, te laten behandelen door ze eenvoudigweg een aantal weken op te bergen in een zuurstofvrije kamer. Zonder zuurstof sterft immers alles af.  

Drents Museum Assen 

Het depot van het Drents Museum in Assen heeft een zuurstofvrije opslagruimte in haar depot en was zo welwillend Museum Maluku te helpen. Medio maart is ongeveer 20 kuub organisch materiaal naar Assen gebracht. Op 24 april 2023 waren de 5 weken van behandeling voorbij en kwamen de behandelde objecten naar ons museumdepot in Rotterdam. Voordat ze echter het museumdepot in kunnen, moeten de objecten volgens de geldende procedures van het gemeentelijk museumdepot eerst worden gecheckt in een quarantaineruimte. 

In een tent 

Het volume van de collectie van het Museum Maluku is dusdanig groot dat deze niet past in de reguliere quarantaineruimte van het museumdepot. Een tijdelijke grotere quarantaineruimte is daarom opgezet. In een af te sluiten tent van 4×6 meter worden de objecten uitgepakt, nagekeken en afgestoft. Dat afstoffen gebeurt met kwastje en een stofzuiger met zogenaamd HEPA-filter die alle stofpartikels en micro-organismen filtert zodat de depotruimte niet besmet wordt. Vervolgens worden de verpakkingsdozen ook uitgezogen en behandeld. De objecten worden dan weer in schoon zuurvrij papier ingepakt en in de schoongemaakte dozen teruggeplaatst. De objecten kunnen daarna het depot in. In het depot wordt de standplaats aan het object gekoppeld en geregistreerd. Zo weten we wat waar staat. 

Container en kisten uit Alblasserdam 

Het deel van de collectie bestaande uit anorganische materialen zoals metaal, glas en dergelijke zijn inmiddels ook overgebracht naar het museumdepot. 3 grote kisten van 2,5×2,5×2,5 meter en een container met een lengte van 12 meter. Ook deze objecten worden in de quarantaineruimte uitgepakt en schoongemaakt. In totaal gaat het hier om ongeveer 70 kuub. 

Advies uit Dendermonde 

Maandag 24 april 2023 kregen we ook bezoek van twee conserveringsprofessionals uit Dendermonde België die ons adviseerden in het hergebruik van de verpakkingsdozen en de preventieve behandeling van onze depotruimte. Ze toonden een organisch schoonmaakmiddel waarvan de reinigende werking gebaseerd is op een ecologisch systeem waarin de goede bacteriën de slechte bacteriën aanvallen en verdelgen. Zo ontstaat een schoon microklimaat. Verneveling van de dozen met goede bacteriën reinigt de dozen en voorkomt kruisbesmetting van bijvoorbeeld schimmels. Verneveling van de depotruimte reinigt de lucht van mogelijk aanwezige schadelijke stoffen.  

Invriezen 

De conserveringsprofessionals hebben ook meegekeken bij het uitpakken van enkele objecten. Zeer geïnteresseerd waar ze naar de exotische materialen zoals zeewier (akar bahar), koraal, een anklung (van bamboe) en een paradijsvogel. Op een enkel object vonden we uitslag van mineralen (zouten) en op andere sporen van schimmel. Maar omdat die objecten uit de zuurstofbehandeling komen is alleen schoonmaken voldoende. In de veren van de paradijsvogel die niet mee was gegaan naar Assen vonden we wat sporen van organismen. Het advies: invriezen! 

Invriezen wordt toegepast om schadelijke insecten te bestrijden in met name historisch textiel of natuurhistorische collecties. Het voorkomt ook het ontkiemen van schimmels. De paradijsvogel is liggend op een stuk karton luchtdicht verpakt in plastic om het zo te beschermen tegen uitdroging en condensatie. Vervolgens is de vogel de vrieskist ingegaan op -20 °C. De aanwezige insecten of ongedierte sterven af door de temperatuurschok. 

Na ongeveer 2 weken wordt deze diepgevroren vogel uit de vrieskist gehaald. Hij moet nog minimaal 1 dag in het plastic blijven om te acclimatiseren en om condens te voorkomen. Eenmaal afgestoft en opgedoft kan hij het depot in. We zullen een mooi plekje voor hem zoeken. 

Een volgende keer meer over deze paradijsvogel. 

Hoofdconservator
Huib Akihary

Zorg voor ons Moluks erfgoed

Het uitpakken, bekijken, schoonmaken en beschrijven van de museumcollectie is een enorme klus. Museum Maluku zoekt daarom nog vrijwilligers die actief willen participeren in het zorgen voor het Moluks erfgoed en willen helpen met werkzaamheden ten behoeve van collectiebehoud en -beheer. Interesse en of vragen? Stuur dan een mailtje naar collectie@museum-maluku.nl. Elke hulp, groot of klein, is zeer welkom.