Echte diversiteit en inclusie

Journalist, fotograaf en rechtenstudent Geronimo Matulessy laat zich scherp uit in deze gastcolumn. Over 70 jaar Molukkers, diversiteit en inclusie.

Toen mij werd gevraagd om een vlammend betoog voor het Moluks Historisch Museum te schrijven, leek mijn hoofd overspoeld met thema’s die ik met u zou willen delen. Op het moment dat ik het zeker weet, mijn eerste digitale pennenstreken op het scherm zichtbaar worden, slaat de twijfel toe omdat de urgentie van een ander onderwerp zich opeens aandringt. Keuzes maken in wat ik van belang acht om te openbaren, lastig, maar ik waag een poging. 

Het ligt voor de hand dat ik begin met het feit dat dit jaar in het teken staat van zeventig jaar Molukkers in Nederland. Voor sommigen een gebeurtenis waarbij de ontkenning over het bestaansrecht van de Republik Maluku Selatan (RMS) in een onderstroom toch de boventoon voert. Om onder het mom van ‘diversiteit’ en ‘inclusie’ mensen met een politieke mening de mond te snoeren. Anderen, een aanzienlijke grotere groep, die de geschiedenis redelijkerwijs beschouwen, zien een treurige worsteling van een koloniale voortzetting in een nieuw jasje. Wanneer duizenden KNIL-militairen en aanverwanten in 1951 – onder valse voorwendselen – hun levens aan de andere kant van de wereld moeten voortzetten, als exotische pionnen op een politiek schaakbord worden opgeofferd voor internationale belangen, dan is dat dé reden om historische feiten onder de loep te blijven nemen. Ook als dat betekent dat het onplezierig is en uw ‘feestje’ verstoord.  

Om onder het mom van ‘diversiteit’ en ‘inclusie’ mensen met een politieke mening de mond te snoeren

Wees gerust, ik ben niet op mijn achterhoofd gevallen en snap dat de Molukse gemeenschap breder is dan enkel de RMS, maar de komst van velen was toch echt om bovenstaande redenen. Als fervent voorstander van échte diversiteit en inclusie, in de meest brede context van politieke, culturele en religieuze identiteit, kan het alleen niet de bedoeling zijn dat er uitsluiting plaatsvindt op basis van politieke kleur. Dat er in de voorbereiding bijvoorbeeld interne discussies ontstonden over het tonen van de Molukse vierkleur, die door de ‘feestgangers’ wordt gezien als een symbool van onderdrukking en uitsluiting, is symptomatisch voor deze postkoloniale angst. Of de terugkerende, algehele negatieve connotatie als het de RMS betreft. Is het om de geldschieter maar niet tegen de schenen willen schoppen? Omdat de banden tussen Nederland en Indonesië uit historisch en economisch oogpunt al jaren op gespannen voet staan? In het licht van het grootschalige, door de Nederlandse staat gefinancierde dekolonisatieonderzoek en talloze andere wetenschappelijke ontwikkelingen die gaan over dit onderwerp? Zegt u het maar. 
 
Bij anderen zijn het louter emotionele overwegingen die de ratio overstijgen, omdat er in het verleden pijnlijke incidenten hebben plaatsgevonden in bijvoorbeeld de kampen Vught en Westerbork. Die we overigens niet moeten bagatelliseren. Dat er dan een link wordt gelegd tussen de legitimiteit van de RMS en de emotionele gebeurtenissen, terwijl deze losstaan van de vrijheidsstrijd, is ridicuul. Want wie de constitutionele grondbeginselen bestudeert van de RMS, ziet dat er sprake is van diversiteit en hierbinnen een mandaat ligt voor een vrije Molukse staat. Dat neemt niet weg dat we te maken hebben met schadelijke koloniale sporen binnen de passieve RMS-gemeenschap en dito leiders, hierover schreef ik al eens kritisch in de NRC Gelukkig kan ik als uitgesproken RMS’er de ander altijd geruststellen: “Wees niet bang, ik kom in vrede” – ofzo. 

Het zijn krampachtige copingstrategieën om het traumatische verleden achter te laten voor een geassimileerde toekomst

Om welke reden dan ook, het getuigt van hypocrisie om dekolonisatie te prediken en het neokoloniale, repressieve beleid van Indonesië te negeren of zelfs aan te moedigen. Vervolgens andersdenkenden de ruimte ontnemen om gebruik te maken van politieke grondrechten, die ook nog eens zijn gebaseerd op de feitelijke komst naar Nederland. Dat vraagt om verontwaardigde reacties, waarbij ik mijn cynische lach niet kan onderdrukken als dezelfde mensen zichzelf op het podium hijsen als de nieuwe generatie voorvechters van het vrije woord. Het zijn krampachtige copingstrategieën om het traumatische verleden achter te laten voor een geassimileerde toekomst. Overcompensatie in optima forma.  

Het is u al opgevallen, ik zal niet meelopen in uw polonaise. Ik kies een kant en hierin past geen neutrale houding. Die is gebaseerd op het feit dat de mensen na meer dan 400 jaar, nog los van de RMS, op de Molukken niet in vrijheid over hun eigen lot mogen beslissen. We hebben het in juridische termen over het zelfbeschikkingsrecht dat ook de Molukkers rechtmatig toekomt. Zij worden dagelijks beroofd van hun adatgronden en andere rijkdommen. En politieke gevangenen volgens het neokoloniale rechtssysteem, dat is overgenomen vanuit voormalig Nederlands-Indië, het lot van torenhoge straffen wachten als zij zich uitspreken tegen het Indonesische regime. Waar de Molukkers als derderangsburgers in een informele economie leven, die garant staat voor structurele armoede. En wij in Nederland tot op heden te maken hebben met institutioneel racisme, discriminatie, het oprukkende radicaal-rechtse populisme, een onbetrouwbare overheid en statistisch uit de registers zijn verdwenen.  
 
Tijdens deze herdenking gaan onze gedachten uit naar onze eerste en tweede generatie familieleden die onmenselijk hebben geleden door de kille ontvangst op Nederlandse bodem. Het gevolg was onder andere een proces van radicalisering waar tot op heden over wordt geprocedeerd in de rechtsspraak. Dan heb ik oog voor het feit dat we door veerkracht overeind blijven staan, maar het gaat ons niet helpen door het verdoezelen van de feiten. Het is daarom diep tragisch dat we als Molukse gemeenschap na meer dan vierhonderd jaar niet verder zijn gekomen dan subsidiepotten, speldjes op KNIL-uniformen, sociaaleconomische achterstand en pogingen om de geschiedenis, heden en toekomst te depolitiseren.  

Echte dialogen
Als we vooruitgang willen boeken, laten we dan echte dialogen voeren; scherp en zonder taboes. Waarin we gezamenlijk optrekken, elkaar met open vizier mogen bekritiseren, ongeacht ideologische verschillen en uiteindelijk het recht zegeviert. Het valt daarom te prijzen dat er een ontwikkeling gaande is rondom het recent opgestarte ‘Molukse Dialogen’, daar zit toekomstmuziek in. Maar ook tal van initiatieven van jonge Molukkers zijn prijzenswaardig, zij bundelen landelijk hun krachten om de Molukse wijken te behouden. 

Ik wil in een land leven waar oog en erkenning is voor het leed dat tot op heden haar uitwerkingen heeft. Dat kan zelfs zonder de RMS, als de mensen op de Molukken daarvoor kiezen. Als deze simpele wensen een utopie zijn, dan leef ik graag in deze waan. Maar ik zal het nimmer toelaten dat de vuist van de onderdrukker direct of indirect onze monden blijft snoeren.  

Apa datang dari muka, jangan unduré. 

MENA!