Tobelo Noord–Molukken in beelden 

Op 19 april 2023 ontving Museum Maluku een bijzondere schenking van Prof. Dr. Jos Platenkamp. Platenkamp (1951) is cultureel antropoloog en bekleedde tot 2017 de leerstoel sociale antropologie bij het Institut für Ethnologie aan de Westfälische Wilhems-Universität in Münster Duitsland. In de jaren 1979, 1980 en 1982 verbleef Platenkamp voor langere tijd in het dorp Paca in de regio Tobelo in de Noord-Molukken. Hier deed hij onderzoek naar de sociale structuren en kosmologie binnen deze Tobelo gemeenschap. Het onderzoek resulteerde in vele publicaties en een proefschrift waarop hij in 1998 promoveerde aan de Universiteit van Leiden. 

Schenking 

De schenking van Platenkamp bestaat uit een exemplaar van zijn proefschrift ‘Tobelo, Ideas and Values of a North Moluccan Society’ (Leiden 1988), de catalogus van de expositie ‘De Waarde der dingen, ceremoniële geschenken van de Tobelo’ (Museon dec 1990-maart 1991) en heel bijzonder 580 dia’s, opgenomen in het Tobelo district tijdens zijn onderzoek in 1979 en 1980 inclusief vele aantekeningen van het onderzoek. 

Diacollectie 

De diacollectie bestaat uit 24 diapositief kleurfilmrollen systematisch gerangschikt en ingeraamd. De diacollectie is uitvoerig beschreven door Platenkamp en laat verschillende gebeurtenissen en rituelen zien zoals de ceremoniële hol*a krijgsdans (cakalele), wapens, maaltijden en ook de begrafenis van een aan cholera gestorven kind. 

Bijzonder zijn de beelden en documentatie van Platenkamps eigen rituele ‘inhuwelijking’ in het dorp Paca. Door dit ritueel ontving Platenkamp de verwantschapsrelaties die het mogelijk maken veilig te kunnen slapen, eten en werken in het dorp en bij ‘verwanten’ in andere dorpen. 

Huwelijksritueel 

Veel dia’s zijn gewijd aan de uitvoering van het wo geri-doroa ritueel, een huwelijksritueel waaraan tientallen mensen uit Paca en de buurdorpen Leleoto en Yaro deelnamen. Wo-geri doroa betekent letterlijk: hij (bezoekt) de zwagers en schoonouders’. De bruidegom wordt door zijn verwanten begeleid naar het huis van zijn aanstaande familie. Op de 2 volgende dagen volgen andere onderdelen van het huwelijksritueel.  

Docufilm Tobelo Marriage 

In 1982 ging Platenkamp terug naar het dorp Paca in Tobelo, nu in gezelschap van de cultureel antropoloog en filmmaker Dirk Nijland (1938), ibu Lis Asinoellah, cultureel antropologe aan de Universitas Indonesia in Jakarta en Frans Rijoly, assistent-conservator bij het Museum Siwa Lima op Ambon. De vier verbleven ruim drie maanden om een huwelijksceremonie te filmen en alle rituelen die bij een huwelijk komen kijken, zoals de huwelijksonderhandelingen, voorbereidingen en de rituelen van het huwelijk zelf die 3 dagen duren.  

Bij een Tobelo huwelijk vindt een grootschalige uitwisseling plaats van kostbaarheden, wapens, vlechtwerk en voedsel tussen de twee partijen. In deze film zien we de bruidontvangende familie van de bruidegom Wempi Ano en de bruidgevende familie van de bruid Henni Rope.  

Dirk Nijland heeft zijn film Tobelo Marriage op DVD geschonken aan het Museum Maluku. Samen geeft het met de schenking van Platenkamp een prachtig beeld van de bijzondere rituelen van de Tobelo gemeenschappen. Ze zijn een prachtige en welkome aanvulling op de collectie van Museum Maluku. 

Hoofdconservator
Huib Akihary