Groetjes uit Balk: Update archeologieproject Wyldemerck

In 2022 werd Museum Maluku benaderd door Moluks Erfgoed, twee Nederlandse archeologen die onderzoek doen naar de Molukse aanwezigheid in Nederland. Er waren sporen van bewoning ontdekt in de bossen bij Balk in Friesland van het voormalige Islamitisch-Molukse woonoord Wyldemerck. In samenspraak met oud-bewoners, hun kinderen, kleinkinderen en omwonenden wilden de archeologen nader onderzoek doen naar het woonoord. Museum Maluku, in de persoon van Hoofd Collecties Huib Akihary, raakte nauw betrokken bij het project. Hij deelt de laatste ontwikkelingen.

De gemeenschap in actie
“Samen met Moluks Erfgoed, Staatsbosbeheer en de Molukse gemeenschappen uit Waalwijk en Ridderkerk hebben we in 2022 het bijzondere archeologieproject Wyldemerck opgepakt. De Molukse gemeenschappen uit Waalwijk en Ridderkerk, de plekken waar oud-Wyldemerckbewoners vooral wonen, kwamen ter voorbereiding een jaar lang iedere zaterdag bij Museum Maluku om klaargestoomd te worden voor het zelf onderzoek doen naar hun eigen geschiedenis. We zijn samen de archieven ingedoken en hebben besproken wat voor hen het belangrijkst is in dit project. Op basis daarvan hebben we het onderzoek verfijnd.”

Bijzondere vondsten
“Vervolgens zijn we samen twee keer naar voormalig kamp Wyldemerck geweest om te kijken wat er nog van over is. Met behulp van Staatsbosbeheer, kaartmateriaal en metingen van Moluks Erfgoed, konden we belangrijke plekken terugvinden zoals de moskee en de minaret. Deze vondsten zijn van enorm belang – de moskee was immers de tweede moskee in Nederland en de minaret zelfs de eerste. Samen met de archeologen hebben de oud-bewoners de exacte locatie van de minaret weten terug te vinden. De belangrijke rol die oud-bewoners, hun kinderen en kleinkinderen in dit project spelen, is buitengewoon bijzonder. Zij bepaalden de koers, met ondersteuning van de archeologen, Staatsbosbeheer en ons.”

De Grote Prijs der Nederlandse Publieksarcheologie
“Het bijzondere project viel vanwege de intense betrokkenheid van de gemeenschap enorm op in archeologisch Nederland. Zo opvallend zelfs, dat we werden genomineerd voor de Grote Prijs der Nederlandse Publieksarcheologie, die we vervolgens ook nog eens wonnen. De massale steun vanuit de Molukse gemeenschappen was overweldigend. Het leverde zo’n boost op, dat we zelfs de aandacht van de Tweede Kamer trokken als voorbeeld van gemeenschapsparticipatie bij het behoud van erfgoed.”

Paden van herinneringen
“Het project is nog steeds in volle gang. We zijn een maand geleden weer naar de Wyldemerck gegaan om samen met Staatsbosbeheer de oude voetpaden in het bos te herstellen. Aan de hand van kaartmateriaal plaatste Staatsbosbeheer piketpaaltjes, waarlangs wij snoeiden en kapten. Vervolgens verwijderde Staatsbosbeheer met zwaar materieel grote bomen en struiken om de paden volledig vrij te maken. De bedoeling is dat de oude voetpaden in de toekomst weer te bewandelen zijn. Waarschijnlijk zullen de grenzen van de barakken met palen in de grond zichtbaar worden gemaakt, zodat je precies kunt zien waar de woningen, de moskee en de minaret hebben gestaan. Via QR-codes kunnen mensen het volledige verhaal ontdekken en oude foto’s en filmpjes bekijken.”